Andvari - 01.01.1953, Page 60

56
Magnús Már Lárusson
ANDVARl
frá árinu 1356, að vísu einvörðungu í afritum frá 17. öld. Þar
segir, að Ingjaldshóll eigi reka frá Baðsteini til Sauðskers fyrir utan
Hjalla, og skipshafnir tvær til Hjalla.40) í Jarðabókinni segir:
„Þessi rekavon liggur svo vítt, að hún eftir undirrétting manna,
skuli taka frá Sandskeri. Það liggur á millum Gufuskála og
Brekkna allt inn að Bökkum á Rifi, laust frá Rifi, verður þar
með þetta reka ítak fyrir Hraunskarðslandi, sem er kóngseign,
fyrir Hellulandi, sem er kirkjueign og fyrir Keflavíkurlandi, sem
hálf er kóngseign, en að helmingi kirkjueign." „Skipsuppsátur
og búðarstöður á Hjallasandi, . . . og undirréttast nú, að þeim
4um búðarstöðum skuli fylga tvær skipshafnir".41) Mislestur virð-
ist Sandsker vera, og ætti að lesa Sauðsker. Hjallar og Hjalla-
sandur er eitt og hið sama. Leshátturinn „Sauðsker fyrir utan
Hjalla" er staðfestur af tveimur skjölum frá árinu 1438, að vísu
í afritum frá fyrra hluta 17. aldar,42) og Sauðsker heitir enn sker
eitt milli Krossavíkur vestan Sands og plássins sjálfs, á miðri
víkinni milli Brimness og Brekknahöfða, er kemur á þunt að
mestu um fjörur (B. S. B.). í skjali, sem að uppistöðunni til er frá
því um árið 1360, segir, að Þrándarstaðir eigi búð á Hjöllum og
Þæfusteinn uppsátur á Hjöllum.43) I Jarðabókinni segir, að „Kalla-
búð“ á Hjallasandi sé eignuð Þæfusteini og brúkist þaðan frí
skipsuppsátur um vertíð.44) Og Hraunhúð á Hjallasandi er eign-
uð Þrándarstöðum til frí skipstöðu og vergagna.45)
Hjallar þessir eru löngu glataðir sem ömefni, en efalaust er
það, að átt sé við stalla í landslaginu, en ekki fiskhjalla. Benedikt
kaupmaður Benediktsson á Sandi telur, að hjallar þessir hafi
getað verið utan í svokölluðum Brekknahöfða austan við sand-
víkina, sem er milli Sauðskers og Brekknahöfða, sem kaupfélags-
húsið stendur á, vestan Brekknalendingarinnar. Hins vegar mætti
einnig gjöra sér í hugarlund, að þeir hafi verið nokkm austar eða
um miðjan Sand, en sléttazt úr þeim smámsaman vegna öskuhauga
og búðargjörðar. Brekkur heitir enn yzti hlutinn á Sandi. Þær
eru nefndar í skjalinu frá árinu 1360, sem að ofan getur, og
sagt, að Kjalvegur eigi búð og uppsátur á Brekkum.46) Þetta kem-