Andvari - 01.01.1942, Qupperneq 89

ANDVAItl
Alexanders saga
85
innar tekið í niálið margt grískra og latneskra orðstofna og
gerðar á íslenzkar endingar. Laut flest þessara orða að kristni-
haldi á einhvern veg, en þó voru og önnur, er komu því á
engan hátt við. Seinna, einkum eftir að tekið var að íslenzka
riddarasögur, bættust við orðtökur úr fornfrönsku og fleiri
málum. Flest þessara orða festust í málinu og urðu svo tungu-
töm, að enginn getur nú greint þau frá kynbornum norrænum
orðum, nema hann kunni það mikið i þeim tungum, er þau voru
tekin úr, að hann geti rakið þau þangað. En um nokkur þess-
ara orða fór svo, sem oft gerist um tökuorð og nýyrði enn í
dag, að þeim tókst ekki að festast í málinu og lögðust þvi niður
aftur. Má til dæmis um slík orð í Alexanders sögu nefna
kartur == flutningavagn, klatur = vandræði, höl og laðrúnn
= ræningi. Öll þessi orð, sem talin hafa verið, og mörg fleiri,
sem líku máli gegnir um og ekki hafa verið talin, liafa vafa-
laust verið góð og gild á 13. öld og kyn þeirra, beyging og
merking allt verið hárrétt í þýðingu Brands biskups, eftir því,
sem þá var talað og ritað. En óvitaháttur er það að ætla, að
þess vegna hljóti þau að vera góð og gild enn í dag. Eða getur
nokkrum manni dottið í hug, að ekkert þeirra orða, sem nú
ei’n góð íslenzka, verði orðin úrelt né hafi breytt beygingu eða
nierkingu eftir 6—7 aldir? Er það því enginn ljóður á málfari
Brands biskuþs, þótt finna megi þar stöku orð og talshætti,
sem ekki fara vel í nútima íslenzku. Gegnir þar sama máli um
aðra beztu rithöfunda 13. aldar, og er þar sjálfnr Snorri ekki
undan skilinn. Eða hvernig mundi nú „bjanak“ þvkja sóma
sér í riti eða ræðu? Og hversu margir mundu skilja? Eru það
að vísu firn mikil, að maður, sem að eigin játningu er garnall
skólafúx og skussi og ekki verður séð, að neitt hati lært af hin-
um fornu ritsnillingum né kunni að færa sér málfar þeirra í
nyt til annars en að tína upp úrelt orð og sum lítt skiljanleg
nútiniamönnum, —- að Iiann skuli telja sig mann til að færa rit
þeirra til nútímamáls, rit, sem engum óheimskum manni
verður skotaskuld úr að skilja í búningi Fornritaútgáfunnar,
þar sem það lítið, er nútímamönnum getur verið torskilið,
er útskýrt jafnóðum. Og þessi maður er ekki betur að sér í