Vikan - 31.10.1963, Blaðsíða 7

I
UFIÐ
LANDI
EFTIR 25 AR
Gísli Halldórsson, verkfræðingur,
3óhannes Nordal, bankastjóri og
3óhann Hannesson, prófessor,
svara spurningum Vikunnar
I
inga er ekki raunveruleg breyting, og er
ekki mælikvarði á þróun og framfarir.
Raunverulegar breytingar lýsa sér í auknu
framleiðslumagni, hver afkoma fólks er, -—
hver er kaupmáttur peninganna o. s. frv.
VIKAN: — Hverju viljiS þið þá spá um af-
komu almennings eftir 25 ár — ekki í pen-
ingum, heldur kaupmætti launa?
JÓHANNES: — Miðað við þá þróun, sem
orðið hefur í efnahagskerfi landsins undan-
farið 25 ára tímabil, þá mundi ég segja að
það þætti gott, ef afkoma fólks yrði orðin
helmingi betri eftir 25 ár (þ. e. tvöfalt betri).
Ég miða þetta við það, sem almennt er álitið
að hægt sé að ná með því hagkerfi, sem við
höfum.
GÍSLI: Mér hafði einmitt dottið þessi
tala í hug. Með því móti er líklegt að af-
koman batni um ca. 3% á ári. Það er mikill
vaxtarhraði á svona löngu tímabili, en ég
styð þetta álit Jóhannesar.
VIKAN: — Því hefur verið spáð erlendis,
að eftir 25 ár muni vinnutími manna al-
mennt verða 9 dagar á móti hverjum 5 frí
dögum. Hvað álítið þið um þessa spá fyrir
okkur hér á íslandi?
JÓHANN: — Ég býst nú við að flestir muni
hafa nóg að starfa, þótt það verði ekki fyrir
beinum lífsnauðsynjum. Eftir því sem vinnu-
tíminn styttist, þá fara menn að vinná meira
að öðrum hlutum en beinlínis til að sjá fvr-
ir sér og sínum. Þá fara þeir 't. d. að græða
upp landið í sjálfboðavinnu .. .
GÍSLI: Hvernig fer þá með allar vélarn-
ar og framleiðslugetuna, ef menn verða allt-
af í fríi? Það þarf menn til að stjóma þess-
um dýru tækjum, tæknifræðinga og alls-
konar sérfræðinga. Þá verður æ mihna um
það að menn taki sér skóflu í hönd.
JÓHANNES: — Við erum alls ekki langt frá
því að ná þessu marki. Sumar starfsgreinar
hér á fslandi í dag hafa tveggja daga frí í
viku, eða fimm vinnudaga á móti tveim frí-
dögum. Það þarf ekki nema hálfan frídag
á viku í viðbót, til þess að ná þessu marki.
Mér finnst það ekkert ótrúlegt að það verði
fimm daga frí í hverjum hálfum mánuði eft-
ir 25 ár, hvort sem frídagarnir verða sam-
felldir eða ekki.
VIKAN: Hvað um samgöngutæknina? í
annarri gerin í þessu 25' ára afmælisblaði
Vikunnar, er grein þar sem ýmsir útlendir
framtíðarspádómar eru gerðir að umtals-
efni. Þar er því spáð, að loftpúðabílar hafi
útrýrnt hinum venjulegu hjólabílum eftir
25 ár. Hvernig áliítið þið að samgöngur á
landi verði hér eftir aldarfjórðung?
GlSLI: — Það er óhjákvæmilegt að vegir
verði betri, því núverandi ástand er allt of
kostnaðarsamt í viðhaldi á tækjunum, sem
þá nota. Ég álít að bílar verði þá ennþá aðal
samgöngutækið. Kannski höfum við þá
,,Monorail“ (Einteiningsbraut) eða jafnvel
járnbrautir á vissum leiðum, því ég er alls
ekki búinn að samþykkja það, að við höfum
alveg hlaupið yfir járnbrautartímabilið. A
lengri leiðum eru járnbrautir mikið þægilegri
farartæki en bifreiðar. Það hefur mikið verið
talað um svokallaða loftpúðabíla, sem verð-
andi samgöngutæki, en ég hefi ekki trú á
þeim til almennrar notkunar. Þeir verða
vafalaust notaðir til að komast yfir vötn og
sanda. En þeir eru t. d. mjög næmir fyrir
vindi og geta fokið til og frá. Það er ekki
gott í okkar veðurfari. Ég held að menn muni
taka einkaflugvélar meira í sína notkun,
þyrlur og slíkt. Annars getur hugsazt að
þá verði búið að finna upp eitthvað ennþá
öruggara og þægilegra farartæki, þótt ég
efist um að það yrði komið almennt í
notkun á næstu 25 árum. — í millilanda-
samgöngum held ég að komnar verði í
notkun flugvélar, sem skotið verður beint
uþp í háloftin, en svífa svo til jarðar á á-
fangástaði Þessar vélar er nú verið að smíða,
og þær nálgast eldflaugar að því leyti' að þær
fara með um 2000 mílna hraða, og mundu
nrerða um 2 'klst. héðan til New York.
VIKAN: — Þið búizt ekki við enn meiri
byltingum á þessu sviði?
JÓHANNES: — Ég held ekki. Ef við lítum
25 ár aftur í tímann, þá sjáum við að það
eru fá samgöngutæki, sem nú eru komin
í almenna notkun, sem ekki voru kornin eitt-
hvað áleiðis þá. Auðvitað eru byltingar eða
stökkbreytingar mögulegar, en við skulum
ekki gera ráð fyrir þeim. Sennilega eru
mestar líkur fyrir framförum á sviði flug-
tækninnar, — að komnar verði fullkomnari
vélar, sem fara lóðrétt upp og beint niður
til að setjast. Þar mundi ég segja að mestu
möguleikarnir væru. Nýir hlutir geta ekki
haldið áfram að ske alveg takmarkalaust,
eins og t. d. í samgöngutækninni. Flugvélar
voru til fyrir 25 árum. Að vísu ekki þotur,
en þar er aðeins stigsmunur á milli. Bílar
Voru algengir og þróun þar hefur orðið jöfn.
JÓHANN: — Ég vildi óska þess, að þyrlur
yrðu komnar í almennari notkun en nú er.
Þá gæti maður t. d. skroppið norður í land
á hálfum eða heilum klukkutíma, ef hér
er rigning, en sól fyrir norðan. Þá væri líka
æskilegt að geta farið þannig með ferðamenn
á milli staða, sett þá niður í Þórsmörk eða
Þjórsárdal, þar sem landið er fagurt og frítt,
og lofað þeim svo að fara heldur rólegar
yfir landið en nú gerist. Ég held ekki að
stórbylting verði í þessum málum, en að
framfarir verði jafnar.
JÓHANNES: — Sá möguleiki er að, sjálf-
sögðu ekki útilokaður, að einhverjar stökk-
breytingar verði í samgöngutækni, sem geri
það að verkum að það verði ekki eins brýn
nauðsyn á að steypa eða malbika aíla vegi,
því það er ekkert lítið fyrirtæki og tekur okk-
ur áreiðanlega þessi 25 ár að koma upp góðu
vegakerfi, sem nægir fyrir nútíma samgöng-
ur, hvað þá fyrir það, sem á eftir kemur. Ef
eitthvað farartæki kæmi til sögunnar, sem
mundi létta mikið umferðina á vegunum, að
minnsta kosti á lengri vegalengdum, þá væri
það auðvitað geysilegt atriði fyrir okkur.
En ég held að bílarnir hafi svo mikla kosti
á styttri vegalengdum, að þeir haldi velli.
GÍSLI: — Ég er sammála þessu. En ég held
bara að vegir hér á landi komi aldrei að
fullu gagni, vegna veðráttunnar, nema þá
að þeir verði upphitaðir, sem litlar líkur
eru til.
VIKAN: -—■ En hvað um vöruflutninga?
Hvernig lízt ykkur t. d. á þá hugmynd að
dæla mjólkinni eftir pípum austan úr Flóa
til Reykjavíkur?
GISLI: — Ég var spurður álits um þennan
möguleika fyrir mörgum árum síðan, en
mér fannst þá að svo mörg vandamál væri
við að stríða, að ég þorði ekki að mæla með
því. Síðan hefur auðvitað margt breytzt, og
heyrzt hefur að þeir séu farnir að gera þetta í
Sviss með góðum árangri. Það er t. d. eng-
inn leikur að halda leiðslunni svo hreinni,
að ströngustu hreinlætiskröfum verði fram-
fylgt, og svo verður að ganga svo frá, að
mjólkin geti ekki frosið í leiðslunum. Það
er að sjálfsögðu hægt að gera með því að
hita hana upp, og pípurnar er líka hægt að
hafa það þröngar, að ekki komizt loft í þær,
en mjólkinni sé dælt eftir þeim með tölu-
verðum þrýsting. Það hjálpar upp á hrein-
lætið, ef loft kemst ekki að, og svo má dæla
saltvatnsupplausn eftir þeim með vissu
millibili. En ég er hræddur um að svona
leiðsla verði dýr ...
JÓHANNES: — í sambandi við vegalagn-
ingu, langar mig til að benda á þann gífur-
lega kostnað, sem er samfara fullkomnu
vegakerfi. Ég gæti t. d. trúað því, að full-
kominn steyptur og góður vegur til Akur-
VIKAN 44. tbl. — J