Vikan - 31.10.1963, Blaðsíða 65

Þóróddur Thoroddsen verk-
fræðingur og vatnsveitustjóri
Reykjavikur var auðvitað sjálf-
sagður ura leið og hann minntist
á það, því að verkfræðingarnir
hafa svo lágt kaup, að það er
gustuk að lofa þeim að vera
með. Svo á hann líka Fíat, sem
sumir sögðu að væri þægilegri
til langferðalaga en Landrover-
inn. Við gátum þá riillað á þeim
háðum upp að hrauni.
Og svo var það yðar einlæg-
ur, sem fór aðallega uppá grín.
Útbúnaðurinn var annars
margbrotinn og samantekinn af
vísindalegri n ákvæmni.
Stálhjálmar ......... 7 stk.
Rafmagnsluktir, stórar 4 —
Kosangasljós ........ 1 —
Aladdinlampi (lekur) 1 —•
Vasaljós ............ hellingur
Sigreipi (með lykkju) 1 stk.
Nylonþráður.......... 384 km.
Skyndiplástrar ...... 1 dós
Hitamælir og áttaviti
(skáta—■) ....... 1 stk.
Þar að auki var öllum uppá-
! 'gt að klæða sig vel og vand-
lega, Kristján átli að muna eft-
ir myndavélinni, og Ragnar blý-
antinum, allir skyldaðir til að
vera í góðu skapi og hafa með
sér nesti. Ég hafði með mér
einn sviðakjamma og 34 brauð-
sneiðar (tvöfaldhr), sem við
höfum verið að borða heima,
síðasta hálfa mánuðinn.
Og áfram lield ég að hugsa.
Við fórum á báðum bilunum
norður yfir Kaldadal, en tróð-
um okkur öllum inn i Land-
róverinn við Kalmanstungu,
settum hann í kraftdrif, fram-
hjóladrif og fyrsta gir, og lét-
um hann svo mala undir sig
hraunið eins og skriðdreka.
Hann stóð ýmist beint upp á
endann stakkst þráðbeint niður
eða lngðist á hliðina eins og
hálfhlaðinn sildarbátur, en allt-
af hélt hann áfram, hvað sem
framundan var. Það var enginn
vandi að rata eftir slóðinni að
Surtslielli, og þar stoppuðum
við og fórum að leita að Stefáns-
helli, sem við vissum að var
þar einhversstaðar nærri.
Við leituðum og leituðum og
leituðum í ausandi rigningu,
bölvuðum og formæltum, liróp-
uðum og gerðum grín að mér
þegar við vorum að gefast upp
við leitina. Það þótti þeim
gaman, félögum mínum, kunn-
ingjum og samstarfsmönnum, cf
við fyndnm aldrei Stcfánshelli
og ég kæmi greinarlaus lieim
aftur til framkvæmdastjórans.
Svona eru sumir menn nú inn
við beinið.
En Kristján stóð alltaf með
mér eins og einn maður. Hann
hafði mikinn áhuga á þyí, að
mér tækist að finna bannsett-
ann hellinn, því hann fær á-
kveðna greiðslu fyrir hverja
mynd, sem birt er. Hann fann
Surtshelli þrísvar og gerði í-
trekaða tilraun til að troða mér
ofan í botnlaust gat, sem hann
fann þarna í grenndinni
Loks gerðum við Sigurð Iíarls-
son út á Landrovernum niður
að Kalmanstungu, til að fá leið-
sögumann, cða nakvæma leið-
sögn til að finna hellinn. Á
meðan fórum við niður í Surts-
helli, svona til að gera eitthvað
á meðan, og fengum olckur að
borða. Svo klungruðumst við inn
eflir honum eins langt og við
komumst, þar til Sigurður
Hreiðar bar fram þá skoðun
sína, að við værum komnir út
í klóakið frá Kalmanstúngu. Það
reyndist ekki rétt, enda er Sig-
urður ekki talinn sérfræðingur
i hellum.
Við sáum strax hversu mik-
ill fengur okkar var i að hafa
Þórodd með, þvi liann rannsak-
aði alla hluti af mikilli ná-
kvæmni. Hann hafði mikið fyrir
þvi að grafa upp úr grjóthrúgu
gegnumryðgaða dós, sem glytti
á rétt við fætur hans. Við hinir
höfðum aðeins tima til að sjá
hvað stóð utan á dósinni:
„SHELL-X-100“, áður en hann
grýtti henni frá sér aftur, taut-
andi eitthvað um vandalisma
hjá yngri kynslóðinni.
Innst inni í hellisendanum
fór hann að banka á vegginn,
heyrði þar tómahljóð í grjót-
inu, og lýsti þvi yfir að ekki
væri ósennilegt að þar fyrir
innan væri annar liellir, kann-
ske ekki minni og kannske
lengri.
Það er nauðsynlegt að hafa
með sér visindamenn i svona
ferð.
Við vorum orðnir rennsveitt-
ir og að niðurlotum komnir
eftir að klöngrast yfir stórgrýt-
ið þarna, þegar við loks kom-
umst út aftur, og sáum að S. 1\.
beið þar óþreyttur í hellisopinu.
Leíðsögumann hafði lionum ekki
tekizt að ná i, en kom með
])au skilaboð að Stefánshellir
væri nákvæmlega ca. 500 m.
í Aust—NorðAust frá Surtshelli.
Við vorum aðeins i vafa um
hvernig bæri að mæla þetta,
þvi við höfðnm fundið þrjú eða
fjögur op á Surti, mismunandi
langt til ANA. En vonin fædd-
ist samt á ný.
Og viti menn, — eftir um
liálftíma leit fundust tvær stór-
ar vörður, sem blöstu við veg-
farendum, og þegar við höfðum
leitað af okkur allan grun allt
í kring um þær, þá fundum
við (þ. e. a. s. ég) hellismunnann
beint fyrir neðan þær.
Þá var S. K. týndur einhvers-
staðar langt úti i hrauni, hafði
sézt uppi i fjallshlið nokkru
áður með vasaljós i liendi. En
verra var að Landroverinn var
lika týndur, en i honum var
allt hafurtaskið til rannsókn-
anna.
Þóroddur var kominn niður
strax til að rannsaka. Kristján
var farinn niður til að taka
myndir, og Ragnar með honum.
Mér fannst það skylda min að
passa að þeir týndust ekki niðri,
svo ég fór fram á það við blaða-
manninn og skátahöfðingjann,
að þeir fyndu S.K. og bílinn,
og fór svo niður á eftir hinum.
Það tók mig ekki langan tima
að komast að því, þegar niður
kom, að Þóroddur var týndur
einhversstaðar i ranghölum hell-
isins. Ragnar hljóp fram og
aftur um liellinn eins og villt
silfurskotta, og hann vissi það
ekki fyrr en við Stjáni kölluð-
um í hann, að hann hljóp alltaf
i kring um sömu súluna, rétt
fyrir innan hellismunnann.
Kristján liélt sér í stóran stcin
og sagðist ekki vilja eiga neinn
þátt i þessari vitleysu.
Mér fannst nauðsynlegt að
liafa einliverja reglu á hlutunum,
enda bar mér að sjá um það
sem leiðangursstjóra. Mér fannst
nauðsynlegt að allir héldu sam-
an þarna niðri, og að hellirinn
væri skoðaður af nákvæmni og
fyrirliyggju. Fyrsta skilyrðið
var þvi að ná öllum saman við
innganginn, og ganga svo i
skipulagðri röð undir hraunið.
Þessvegna bað ég Ragnar um
að koma með mér til að leita
að Þóroddi. Kristján átti að
bíða við opið, og segja öllum
að bíða þar með sér, þangað
til við kæmum aftur.
Svo fórum við Ragnar af stað
inn i biksvart myrkrið, — og
týndumst.
Hellirinn er svo til allsstaðar
manngengur — ég er ennþá að
hugsa, þar sem ég sit á stein-
inum. Það gengur hægt, en ör-
ugglega. — Hann er breiðari en
meðal spitalagangur, svona fjór-
ir til fimm metrar víðast hvar.
Sumsstaðar þrengist hann samt,
og maður vcrður að skríða
nokkurn spöl þangað til mað-
ur kemur aftur inn í víð göng
eða sal. Á einstaka stað hefur
grjót fallið ofan úr loftinu og
myndar hrúgur, sem maður
VXKAN 44. tbl. - 65