Vikan - 17.10.1968, Blaðsíða 33

SJONHARPSHORNID
RaSsett, sem má breyta eftir aðstæðum.
Framleiðandi og seljandi:
Hverfisgötu 74 — Sími 15 1 02.
var í káetu hans. Þegar viðvör-
unarmerki var gefið, var dans-
leikur um borð og meirihluti far-
þega var annaðhvort í sölunum
eða á prómenaðdekki. Skipverj-
ar hlupu í gegnum reykinn inn
í káetur farþega til að taka fram
flotvestin. Þetta misskildu marg-
ir farþegar; héldu víst að skip-
verjar væru komnir til rána eða
til að ná vestunum fyrir sjálfa
sig. Þar að auki flutti Lakonia
með sér fjögur hundruð auka-
vesti, sem geymd voru á efra
þilfari. Þeim var öllum úthlutað
til farþega. Margir skipverjar
afhentu vesti sín farþegum, sem
ekki náðu í nein.
Grikkirnir voru sem sagt á
nokkuð öðru máli en farþegarn-
ir um frammistöðu sína. Skýrslu
útgerðarfyrirtækisins lauk
þannig:
— Þegar öllum björgunarbát-
um Lákoniu hafði verið komið
í sjóinn, urðu nokkrir brezkir
farþegar kyrrir um borð og létu
bera sér te og kaffi. Háskinn
var ekkert óskaplegur að þeirra
dómi.
Þriðja janúar 1964 kom skip
að nafni Transvaal Castle til
Southampton með níutíu skip-
brotsmenn af Lakoniu. Og þá
kom í ljós að ekki allir farþegar
báru skipverjum jafnilla sög-
una. Einn þessara níutíu, sextug
kona, sagði svo frá:
— Ég náði ekki í björgunar-
vestið mitt, því að eldurinn lok-
aði leiðinni til káetunnar. Ég fór
um borð í björgunarbát, en það
tókst ekki að renna honum nið-
ur. Einhver skar á reipin með
hníf, og báturinn skall í sjóinn.
Þótt undarlega kunni að virðast
tókst mér og mörgum öðrum að
halda okkur kyrrum í honum.
Ég varð ekki vör við neitt ofboð
hjá áhöfninni. Margir þeirra
gerðu áreiðanlega mistök, en það
var því að kenna að þeir voru
ungir og óreyndir.
I sömu viku birti brezka sjón-
varpið þátt um Lákoniu-slysið.
Þar var lögð áherzla á að áhöfn-
in hefði gert rangt í því að reyna
að hindra útbreiðslu eldsins.
Þess í stað hefði hún átt að ein-
beita sér að því að koma bát-
unum í sjóinn. Þá hefði enginn
farizt, álitu þeir sem sjónvarps-
þættinum stjórnuðu.
Patricia Byrne, falleg og ljós-
hærð tuttugu og sex ára gömul
stúlka, sem var forstöðukona
hárgreiðslustofu kvenna um borð
í Lakoniu, var blóðill og æst:
— Því er haldið fram að eld-
urinn hafi komið upp í stofunni
hjá mér. Ég leit eftir öllú þeg-
ar ég lokaði klukkan sex. Þeg-
ar ég kom aftur tveimur klukku-
tímum síðar til að ná í bók, var
allt eins og það átti að vera.
Eldurinn getur ekki hafa komið
upp í hárgreiðslustofunni.
Ungfrú Byrne var ein þeirra
síðustu sem yfirgáfu skipið. Þeg-
ar Montcalm veiddi hana upp
var hún ekki klædd öðru en
flotvesti og síðbuxum.
Einn skipstjóri, Charles
Reilly á bandaríska skipinu
Independence, hlaut heldur bet-
ur orð í eyra eftir slysið. Hann
var í tæpra sex tíma siglingu
frá brennandi skipinu. Hans eig-
ið skip var hánýtízkulegt, hafði
meðal annars sjúkrasal með
fjörutíu og fjórum rúmum, tvo
lækna, hálfa tylft hjúkrunar-
kvenna, röntgentæki og miklar
lyfjabirgðir.
Reilly fullvissaði loftskeyta-
menn Lákoniu um að hann væri
á fullri ferð áleiðis á slysstað-
inn. En síðar tilkynnti loft-
skeytastöðin í Scheveningen í
Hollandi að Indenpendence hefði
snúið aftur á sína upprunalegu
stefnu til Kasablanka. Þetta út-
skýrði Reilly skipstjóri þannig.
— Ég sagði Lákoniu að við
kæmum, en sá svo fram á að
við yrðum á eftir öllum hin-
um, sem voru á leið til hennar.
Ég taldi víst að búið yrði að
bjarga öllum þegar ég kæmi og
tók því upp fyrri stefnu. Ég hafði
ekki hugmynd um hve stórt þetta
gríska skip var og hve margir
farþegar voru um borð. Hefði ég
vitað það, hefði ég haldið áfram
á slysstaðinn.
Þrír bátsmenn og fjórir vél-
stjórar á öðru bandarísku skipi,
Rio Grande, kærðu skipstjóra
sinn, Arthur Debozy, fyrir hug-
leysi og ragmennsku við björg-
unina. Hefði skip hans orðið hið
þriðja í röðinni á slysstaðinn, en
orðið síðast allra við að koma út
björgunarbátum. Rio Grande
bjargaði að vísu sextíu og sjö
manns, en einn ákærandanna
fullyrti að skipstjórinn hefði
látið hjá líða að hjálpa mörg-
um, „sem flutu í sjónum og
æptu á hjálp.“
Rannsókn þótti leiða í ljós
að ásakanir á hendur Debozy
skipstjóra hefðu við takmörkuð
rök að styðjast, og var ástæð-
an til þeirra talin að nokkru
leyti sú að stéttarfélag ákær-
andanna átti í grimmilegri deilu
við skipstjóra og stýrimanna-
félag það, sem Debozy var með-
limur í.
Tveir efnafræðingar frá Car-
diff, Treharne og Davies, voru
sendir til Gíbraltar til að reyna
að hafa upp á ástæðunni fyrir
eldsvoðanum. En tvö hundruð
og fimmtíu mílur fyrir suðvest-
an Gíbraltar urðu Norðmenn-
irnir á Herkules í snatri að
höggva á vírana, því þar valt
Lakonia snögglega á stjórnborða
og sökk með skutinn á undan.
Þarna liggur Lakonia enn, á
nærri fjögur þúsund metra dýpi
og verður víst varla úr rann-
sókn þar.
Endanlega niðurstaða mann-
tjóns í slysinu hljóðaði upp á
níutíu og einn látinn og sextíu
og fjóra sem saknað var. Þeir
hafa áreiðanlega farizt líka.
En ný atriði komu stöðugt
fram. Þegar viðvörunarmerki
var gefið, fimdu margir lykt líka
þeirri sem verður við skamm-
hlaup. Vistirnar í nokkrum bát-
anna reyndust, þegar til átti að
taka, tuttugu til tuttugu og
fimm ára gamlar. Vatnsgeym-
unum í þeim hafði verið lokað
1943! Og ómögulegt reyndist að
kveikja á neyðarblysum í þeim.
Fimm vikum eftir slysið kvað
tannlæknir Lákoniu, G. H. Leigh,
upp úr með að áhafnir björgun-
arskipanna hefðu ekki gengið
alltof vel fram. Sérstaklega hafði
hann margt við Montcalm að
athuga.
— Skipverjar þar, sagði hann,
skiptu sér ekkert af öllum þeim,
sem flutu á sjónum og sýndust
látnir. En þeir voru áreiðanlega
ekki allir látnir, heldur aðeins
meðvitundarlausir. Það hefði
áreiðanlega mátt bjarga mörg-
um þeirra, hefðu þeir aðeins
verið teknir upp úr sjónum.
Það gerðu þeir á öðrum skipum.
Þar var þeim haldið þannig að
sjórinn rann upp úr þeim, og
höndum þrýst á bringu þeirra
og kvið. Við þetta röknuðu marg-
ir við og urðu á stuttum tíma
fullfrískir.
Og svo óhugnanlegt sem það
virðist, dóu áreiðanlega margir
í þetta sinn vegna skorts með-
bræðranna á dugnaði og ímynd-
unarafli, eða kannski einfald-
lega vegna takmarkaðra hæfi-
leika manna til að finna með
meðbræðrum sínum í neyð. ý?
Vertu sæl fyrrverandi..
Frafhald af bls. 17.
— Hvað meinarðu með því að
segja að þú skiljir það vel,?
Það var eins og hann hefði
stungið sig, hann var strax kom-
inn í varnarstöðu.
— Ég meina það að hinar
bækurnar voru skrifaðar i mesta
flýti.
— Ég kom ekki hingað til að
sæta gagnrýni, eða hlusta á
lýsingar um bækur mínar.
4i. tbi. vncAN 33