Vikan - 27.12.1991, Blaðsíða 19

■ Nú er þó loks komin ríkisstjórn sem hefur vilja til að
fara að mestu að ráðum fiskifræðinga og draga úr sókn-
inni til að ganga ekki nær fiskistofnunum en orðið er.
nægja. Frumþörf er aö vísu teygjanlegt hugtak
en við getum sagt aö rammi frumþarfa okkar
íslendinga sé harla rúmur. Þaö nægir. Þá gerir
ekkert til þótt sumir hafi ívið meira eöa minna
en aðrir. Metnaöur er ávinningur en metingur
er leiður löstur. I mínum huga leikur ekki vafi á
því að okkur tekst aö vinna okkur í gegnum
vandann sem viö stöndum frammi fyrir og upp-
hafið að einmitt þessu sé ég fyrir mér að gerist
á árinu 1992.
Við erum svo vel sett að 2-4 prósent lakari
lífskjör eru ekkert reiðarslag fyrir okkur. Frem-
ur má líta á það sem óþægindi eða lítils háttar
afturför. Aflinn minnkar og það er meðal ann-
ars rökrétt afleiðing af ofveiðinni mörg undan-
farin ár, auk óstjórnar og ofstjórnar í málefnum
sjávarútvegsins. Nú er þó loks komin ríkis-
stjórn sem hefur vilja til að fara að mestu að
ráðum fiskifræðinga og draga úr sókninni til að
ganga ekki nær fiskistofnunum en orðið er.
Þessi stefnubreyting mun hafa það í för með
sér að við getum fljótlega aukið aflann á ný og
átt það þó nokkurn veginn víst að hann verður
stórfellt meiri eftir tíu ár en hann er nú. f sjávar-
útvegi er nú unnið markvisst að því að draga
úr tilkostnaði þannig að samanlagt munu afla-
aukning og hagræðing gefa mikið í aðra hönd
þegar til lengri tíma er litið."
GÓÐ LOÐNUVERTÍÐ
„Þessu til viðbótar eru ánægjulegar horfur
varðandi loðnuvertíðina í vetur. Væntanlega
getum við veitt allt að milljón tonn af loðnu sem
við fáum gott verð fyrir. Vert er líka að hafa það
í huga að í Bandaríkjunum fer í hönd kosn-
ingaár. Þegar svo stendur á verður jafnan
nokkur þensla i efnahagslífi þar. Þessi þensla
kemur sér vel fyrir okkur íslendinga því að hún
skilar sér í hærra verði sem við fáum fyrir þær
fiskafurðir sem við seljum þar.“
ÁLVER OG SKULDIR
„Um álverið er það að segja að við eigum inni
þaö sem við höfum þegar lagt fram af fé og
fyrirhöfn. Við höfum þrátt fyrir allt unnið okkur [
hag þannig að þegar ákvörðun um að reisa ál-
verið verður tekin getum við tekið til óspilltra
málanna og unnið það verk hratt og örugglega.
Versnandi lánskjör þýða einfaldlega það að við
getum ekki haldið áfram að safna skuldum er-
lendis. Það kann aö vera óþægilegt að geta
ekki lengur „reddað" málunum með þeim
gamalkunna hætti en einnig þetta ætlum við
að nýta okkur. Við látum okkur óráðsíuna að
kenningu verða um leið og við bætum fjár-
hagsstöðuna."
SJÓÐASUKK OG FRJÁLSHYGGJA
„Þessar aðstæður, sem ég er að lýsa, setja
okkur að mörgu leyti þröngar skorður. Þær
gera kröfur til aðhalds og sparnaðar, ekki síst
hjá hinu opinbera. Þær krefjast þess jafnframt
að við leggjum af „sjóðasukkið" og hættum að
dæla almannafé í rekstur og framkvæmdir
sem fá ekki staðist, þannig að þær hafa í raun-
inni aldrei möguleika á að skila arði. Það er
lögmál að rekstur verður að skila arði. Þetta
lögmál er ekki uppfinning strangtrúarmanna
frjálshyggju, það er einfaldlega lögmál heil-
brigðrar skynsemi."
FISKELDI - FRAMLEIÐSLA
- SAMKEPPNI
„Eitt get ég nefnt sem mun verða okkur til
hagsbóta. Á sínum tíma var átta milljörðum
mokað i fiskeldi. Þar af fuku sex milljarðar út í
veður og vind. Eftir eru þá tveir milljarðar í fjár-
festingum í þessari grein og því til viðbótar
kemur reynslan sem við höfum aflað okkur þótt
hún hafi verið óheyrilega dýrkeypt. Þegar upp
er staðið eru örfá fyrirtæki í fiskeldi sem halda
velli og þau gætu gefið vel af sér í framtíðinni,
ef vel er á haldið."
- Þetta voru stóru málin. Hvað um iðnað og
landbúnað?
„Þrátt fyrir óvissu varðandi samskipti okkar
við EB og EES er óhætt að fullyrða að í báðum
þessum greinum eru fram undan á allra næstu
árum gífurlegar breytingar. Þótt við vitum ekki
með vissu hverju við munum standa frammi
fyrir eigum við þó eitt víst: Kröfurnar, sem við
verðum að gera til okkar sjálfra í þessum
greinum, munu gjörbreytast. Við komumst ekki
hjá því að stefna ákveðið að því að verða sam-
keppnisfær. í Evrópu er offramboð á landbún-
aðarafurðum og sama er að segja um megnið
af iðnvarningi. Við komumst ekki lengur upp
með að framleiða langt umfram eftirspurn
innanlands af ákveðnum matvælum og halda
þeirri framleiðslu gangandi eins og orðið er
eins konar kækur hér. Við erum að draga úr
þessari framleiðslu enda þótt það hafi i för
með sér vissan sársauka. Það verður gert uns
hún nægir okkur og þá með þeim hætti að al-
menningur geti keypt hana á réttu verði. Sjálfs-
þurftarbúskapur á þessu sviði er ekki nóg.
Verðið þarf líka að vera í samræmi við það
sem er í grannlöndunum.
Samkeppnishömlur í iðnaði og verslun eru á
undanhaldi en á því sviði er mikið verk óunnið.
Hingað til hefur verið hægt aö velta þeim
vanda á undan sér, sem reyndar má furðu
gegna, en breyttar aðstæður í Evrópu valda
því að við komumst einfaldlega ekki upp með
það lengur."
LÖG GEGN HRINGAMYNDUN
- Hvað um einkavæðingu?
„Hún er meðal annars liður í því að gera
okkur samkeppnishæf á evrópskum vett-
vangi.“
- Búnaðarbankinn hefur verið í brenni-
punkti í umræðu um einkavæðingu. Mun ríkið
selja hann á komandi ári?
„Ég býst fastlega við því, meö þeim fyrirvara
þó að löggjöf gegn hringamyndun verði að
veruleika. Þetta er talsvert snúið mál en mark-
miðið er að tryggja valddreifingu í staö þess að
skipta bara um þríhöfða þurs. Þessi stefna er
algjört grundvallaratriði. Völd í krafti pólitískra
áhrifa eða fjármagns mega ekki safnast á fárra
hendur. Vítin eru til að varast þau. Þar nægir
að líta á SÍS á meðan það var og hét. Þetta
meginatriði varðar ekki einungis Búnaðar-
bankann heldur mörg önnur fyrirtæki og at-
hafnasvið.
Á íslandi er ekki auðvelt að setja lög sem
tryggja þessa meginreglu án þess að hefta um
leið nauðsynlegt frjálsræði. Slík lög eru í gildi í
mörgum löndum en það þýðir ekkert fyrirokkur
að Ijósrita bara bandaríska löggjöf um sama
efni, svo afgerandi dæmi sé tekið. íslenskt
þjóöfélag með um 250 þúsund manns er allt
annað en risaþjóðfélag eins og hið bandaríska
með nærfellt þúsundfalda íbúatölu. Lítið þjóð-
félag á borð við okkar er miklu viðkvæmara
fyrir þjöppun valds en fjölmennt þjóðfélag. Þar
gilda allt önnur lögmál.
Auðvelt er að færa rök að þessu. Nægir að
nefna SÍS sem fyrir nokkrum árum ætlaði
heldur betur að færa út kvíarnar í skjóli slíks
valds og var með gríðarleg áform þar um án
þess að þau væru í minnsta samræmi við
raunveruleikann, eins og raunar kom á daginn.
Sú fyrirtækjasamsteypa þreifst í eins konar
gerviheimi, fyrst og fremst á kostnað sparifjár-
eigenda. Þegar SÍS stóð síðan frammi fyrir því
að lifa í alvöruheimi, þar sem unnt var að
spara í því skyni aö láta áþreifanleg verðmæti,
í líki peninga, sem raunar eru öruggasti mæli-
26. TBL. 1991 VIKAN 19