Vikan - 27.12.1991, Blaðsíða 27

FÓR Á SJÁLFSVARNAR-
■ jl»I !:¥■!»
HENNIVAR NAUÐGAÐ
Þegar hafa margar konur útskrifast
af sjálfsvarnarnámskeiði Stíga-
móta. Að minnsta kosti ein þeirra
hefur, svo vitað sé, þegar getað
nýtt sér kunnáttu sína er hún var
stödd í útlöndum og á hana var ráðist. Það er
þó ekki ólíklegt að fleiri hafi getað komið í veg
fyrir líkamleg og andleg meiðsl með sjálfsvarn-
artækninni.
Það er hins vegar vitað að námskeiðið hefur
breytt miklu hvað varðar andlega líðan og
sjálfsöryggi kvenna sem sóttu það vegna þess
að þær höfðu þegar orðið fórnarlömb kynferð-
islegs ofbeldis.
Hér á eftir fer frásögn stúlku sem hafði verið
nauðgað og fékk aukinn styrk og sjálfsöryggi á
sjálfsvarnarnámskeiðinu. Rétt nafn hennar
skulum við láta liggja á milli hluta en köllum
hana Huldu til skilgreiningar.
„Ég var full sjálfsásökunar," segir Hulda.
„Ég hafði farið heim drukkin með manni og
sofið hjá honum. Þegar ég svo vaknaði og sá
að ég lá uppi f rúmi hjá ókunnugum manni leið
mér hræöilega og ætlaði að flýta mér heim.
Maöurinn var hins vegar ekkert á því að ég
færi heldur réðst á mig og tók mig kverkataki.
Ég hélt að hann ætlaði að kyrkja mig og fraus
alveg og honum tókst að koma fram vilja
sínum.
Niðurlægingin og skömmin var algjör. Ég
treysti mér ekki til að segja fjölskyldu minni frá
þessu og leið vítiskvalir. Mér fannst ég hafa
gefið manninum tilefni til þess að gera það
sem hann gerði. Sjálfsvirðingin var engin og
vanlíðanin ógurleg. Ég hataði manninn náttúr-
lega og gat engan veginn treyst karlmönnum
almennt. Allt mat á framkomu karlmanna við
mig brenglaðist. Ef karlmaður snerti mig, þó
ekki væri nema með vingjarnlegu klappi á öxl-
ina, kipptist ég við og þoldi ekki snertinguna.
Mér var svo gjörsamlega ofboðið.
I framhaldi af þessu fór ég í meðferð til að
hætta áfengisnotkun og í kjölfarið sá ég sjálfs-
varnarnámskeiðið auglýst. Ég fór ásamt vin-
konu minni sem var með fóbíu fyrir myrkri. Hún
þorði ekki að vera ein á ferð í myrkri.
Námskeiðinu fylgir mikil fræðsla. Þarna sá
ég líka að ég var ekki ein á báti. Ég sá að þetta
form nauðgunar var hreint ekki óalgengt og
það kom mér á óvart. Nauðganir eiga sér ekki
bara stað í dimmum húsasundum. Þetta er
ekki eins og í bíómyndunum.
Þarna tókst mér að komast út úr sjálfsafneit-
uninni. Ég lærði að ég á rétt á að verja mig og
engar aðstæður réttlæta nauðgun. Mér lærðist
líka að stimpla ekki alla karlmenn eins og að
þeir hafa ekki allir bara eitt í huga. Nú get ég
brugðist eðlilega við vingjarnlegri snertingu
vina og kunningja.
Okkur var Ifka kennt að hver á sitt eigið rými
og það ber að viröa og ekki þrengja sér inn í
það. Þú ein ræður hver fær að koma inn í þitt
rými.
í byrjun var ég mjög taugaveikluð gagnvart
brögðunum og æfingunum á þeim. Ég skrækti
bara. Smám saman urðu þó viðbrögðin eðli-
legri og öryggið jókst. Núna veit ég að ég get
varið mig, þurfi ég þess með. Ég bregst líka
öðruvísi við káfi og þukli og það reynir enginn
aftur sem einu sinni hefur látið sér verða það á.
Á vinnustað bregst ég Ifka öðruvísi við því sem
má kalla kynferðislega áreitni, þó hún komi
bara fram í orðum. Ég er í alla staði óhultari og
öryggið, sem því fylgir, er afskaplega mikils
virði.
Vinkona mín getur núna gengið óhrædd um
götur þótt það sé orðið dimmt. Við lærðum að
Kkamsburður hefur mikið að segja. Sá sem er
hræddur ber það oft með sér. Hann hniprar sig
saman og sendir frá sér skilaboð um hræðslu.
Þetta er svokallað „body language". Það er
engu líkara en viðkomandi hafi hengt á sig
skilti sem segir: Ég er alveg ofsalega hrædd.
Það býður hættunni heim. Okkur er kennt að
skipta um skilti, rétta úr okkur, bera okkur vel
og skilaboðin verða: Láttu þér ekki detta í hug
að reyna neitt við mig.“
Fimm til sex árum eftir aö Huldu var nauðg-
að gat hún fyrst myndað fast samband við
karlmann. Hún þakkar það sjálfsvarnarnám-
skeiðinu og sjálfsuppbyggingunni er hún hlaut
þar.
■ „Þegar ég svo
vaknadi og sá að ég lá
uppi í rúmi hjá ókunn-
ugum manni leið mér
hræðilega og ætlaði að
flýta mér heim. Maður-
inn var hins vegar
ekkert á því að ég færi
heldur réðst á mig og
tók mig kverkataki.“
Hulda hvetur allar konur til að sækja svona
námskeið til að verða óhultari í heimi vaxandi
ofbeldis. Forvarnarstarfið, sem þarna er unnið,
er mjög gott. Með kunnáttu í sjálfsvörn geta
konur forðast atvik sem geta skemmt mikið út
frá sér f daglegu Iffi þeirra.
Afstaða þjóðfélagsins þarf hins vegar að
taka verulegum breytingum og þá ekki síst
réttarkerfið. Nei þýðir nefnilega alltaf nei, hvort
sem kona er allsgáð eða drukkin - hvort sem
hún klæðist ögrandi fatnaði eða ekki. Nýlegt er
dæmi um tvo menn sem nauðguðu konu á
Keflavíkurflugvelli og eru ekki sóttir til saka.
Það var góð spurning sem eitt dagblaðanna
setti fram: „Er leyfilegt að nauðga konum á
Keflavíkurflugvelli?'1
TEXTI: HELGA MÖLLER