Menntamál - 01.12.1942, Blaðsíða 33

MENNTAMÁL
95
málið kennir. Það er engin tilviljun, að mál hverrar þjóðar
er nefnt móðurmál, en landið föðurland.
Móðirin er fyrsti móðurmáiskennarinn, og áhrif hennar
eru sterk. Hún byggir undirstöður að orðaforða barnsins
og málfari ,og veltur þar á miklu að sú undirstaða sé lögð
látlausum, fögrum setningum hins daglega máls, en ekki
bjagað og fánýtt tæpitungumál.
Það er ef til vill djarft að varpa þeirri fullyrðingu fram,
en ég tel, að saga íslenzkra rithöfunda og skálda sanni
það, að enginn verði snjall á íslenzkt mál, ritað eða talað,
nema hann eiga gáfaða móður, eða fóstru, sem metur og
temur sér hreint og fagurt málfar.
Hlutverk móðurinnar er stórt í uppeldinu og ástkæra,
ylhýra málið á þar sterkan liðsmann, ef hún minnist stöð-
ugt ábyrgðar þeirrar, er á henni hvílir, um framtíð og
þroska móðurmálsins, — málsins, sem við hana er kennt
með réttu. Og ég er þess fullviss, að víða um byggðir lands
vors, í kaupstöðum og sveitum, eru margar mæður vel á
verði, og þekkja og rækja sitt mikla hlutverk í verndun og
þroska móðurmálsins.
Ég hefi um rösklega 20 ára skeið fengist við kennslu
móðurmálsins í barna- og unglingaskólum, og vegna þess
að ég ann íslenzkri tungu, og ber áhyggjur um framtíð
hennar, langar mig til að nota hér nokkrar mínútur til
umræðu um þessa æðstu námsgrein íslenzkra skóla og
heimila, en ég skal taka það strax fram, að ég ætla ekki
að ræða um þá hlið málsins, sem mestum tima eyðir í ís-
lenzkum skólum, sem sé baráttuna við ritvillurnar og allar
krókaleiðir íslenzkrar stafsetningar, enda er það erfitt til
umræðu og allþreytandi efni, en ég vil ræða um, þessar
fáu mínútur, sem ég á hér yfir að ráða, þær breytingar,
sem ég tel mig hafa orðið varan við á málfari barna á
liðnum 20 árum, og sem að mínum dómi boða alvarlega
hættu. Þessi hætta, sem ég tel yfirvofandi fyrir íslenzkt
málfar, er vaxandi útbreiðsla þágufallsvitleysunnar og