Menntamál - 01.12.1942, Blaðsíða 41
MENNTAMÁL
103
af þessum tilraunum mínum en þann, sem ég hefi þegar
nefnt, að mörg einstök börn hafa útvegað sér sömu bæk-
urnar og ég hefi sagt og lesið, og þau hafa lesið þær jafn-
óðum og ég endursagði og las, — en ég hefi þá trú, að
einhver þau fræ hafi fest rætur í þessum „sagnatímum“,
sem ávöxt beri síðar til heilla okkar ástkæra móðurmáli.
Og því hefi ég veitt athygli, að listræn og göfug fram-
setning efnis, eins og t. d. í Vesalingunum og æfisögu frú
Curie, verkar jafnvel á treggáfuð börn, svo að þau hríf-
ast og njóta frásagnarinnar, þótt meiri hluti efnisins
hljóti að vera þeim of þungskilið. — Ég vil því taka það
aftur fram, sem ég minntist á hér fyr, að ekki þarf mjög
að óttast það, þótt börn skilji ekki einstök orð í því sem
þau lesa, ef efnið hrífur þau, þá skiljast orðin ósjálfrátt
af sambandi efnis og orða, og þannig eykst orðaforði þeirra
án sýnlegrar áreynslu.
Lesefni barna þarf að vera listrænt og æfintýrakennt, og
verka bæði á hrifnæmi barna og hugsun. Reynsla mín er
sú að beztu listaverk nútímaskálda og fornsögur vorar, —
þjóðsögur og æfintýri eigi enn greiðan gang til barnanna,
og þroski þau meir en það lesefni, sem samið er sérstak-
lega fyrir þau, þótt margt af því sé listrænt og vel fram-
sett. Barnið þarf að finna undirstraum lífsins í því sem
það les, þá verkar lesefnið á barnið og auðgar það að
orðaforða og þroskar hugsun þess, en ef lesefnið snertir
ekki þessa strengi, er það lítt þroskandi, og elur upp hjá
börnum og æfir gutlkenndar hugsanir og grunnfærar
ályktanir. Barnabækurnar eiga ekki að teygja sig niður
til sljórra og latra barna, heldur með göfgi í efnisvali og
hrífandi stíl að toga hin lötu og sljóu börn upp til sín í
hæðirnar.
Ég vil þá að síðustu draga saman þær niðurstöður, er
ég hefi komizt að í þessum hugleiðingum.
Mér virðist orðaforði barna fara minnkandi og beyging-