Menntamál - 01.12.1942, Blaðsíða 44

106
MENNTAMÁL
anna, er eigi framar skyldaður til náms. Hann er ekki held-
ur skyldaður til þegnskaparvinnu í þarfir þióðfélagsins.
Hann er frjáls borgari og fær að fara sínu fram innan
þeirra takmarka, sem lög leyfa. Honum eru opnaðar dyrnar
að starfssviði þjóðfélagsins. Hann öðlast smám saman
meiri og meiri réttindi frá ríkisins hálfu. Hann fær rétt
til að ráða eignum og til almennra viðskipta. Honum er
síðar veittur kosningaréttur og kjörgengi til Alþingis og
ýmissa annarra trúnaðarstarfa. Þessi réttindi eru alþýðu
ómetanleg, en þeim fylgja nokkrar skyldur. Lýðræðið gerir
aðstöðu þegnanna jafnari en ella, en reynir á áhuga, þekk-
ingu og þroska þeirra. Bregðist þetta getur það orðið skríl-
ræði. Til þess að vel fari, verður dómgreind kjósendanna
að vera vakandi og afstaða þeirra að byggjast á vitrænu
mati á málefnum. Hver alþýðumaður verður og að vera
fær um að inna af hendi almenn félagsstörf,
í barnaskólunum er ekki hægt að iðka almenna félags-
starfsemi, nema að litlu leyti. Öll kennsla verður að vera
sniðin eftir þroska nemendanna, ef vel á að fara. Frá bvi
að fullnaðarpróf er tekið, þar til kosningaréttur er veitt-
ur og kvöð skyldunnar kallar hinn almenna borgara til fé-
lagslegra starfa, líður allt að áratugur úr æfi mannsins.
Þótt undarlegt megi virðast, gerir þjóðfélagið harla lítið
til að brúa þetta bil á þann hátt, að öruggt sé, að öllum
megi að gagni koma. Á hinn bóginn er hætta á, að fullkom-
inn stirðleiki skapist í félagslegri færni þeirra mörgu æsku-
manna, sem ekki njóta framhaldsskólanna, ef ekkert er
að gert. Víðtækur, þróttmikill og þjóðlegur æskulýðsfélags-
skapur, sem sameinar hóflega alvöru og heilbrigða gleði,
leysir bezt úr þessum vanda.
Ungmennafélögin eru kerfisbundinn allsherjar félags-
skapur æskunnar. Það eru félög frjálshuga æsku. Þau risu
upp, þegar nýtt gróðrarskeið var að hefjast í þessu þjóð-
félagi. Kynslóðin, sem þá var ung, fylkti sér saman um