Æskan - 01.11.1968, Page 47

Ihvert sinn er forsetaskipti verða í
Bandaríkjunum, beinast augu
manna að Hvíta húsinu í Washing-
ton, bústað forsetans. Og nú er
væntanlegur þangað í janúar næst-
komandi nýr húsráðandi. Hann er
36. forsetinn, sem þarna á lieima, en
að honum meðtöldum, hafa Banda-
ríkin átt alls 37 forseta. — Fyrstur
þeirra var Georg Washington. Hann
átti þar ekki heima, því að þá var hús-
ið ekki til. En hann ákvað að láta
reisa höll handa forsetanum og hann
valdi henni stað á Potomac-sléttunni.
Teikningu húsins gerði írskur bygg-
ingameistari James Hoban að nafni.
Hornsteinn hússins var lagður árið
1792 og annar forseti Bandaríkjanna,
Tohn Adams, fluttist fyrstur manna
í það.
Jefferson var þriðjí forseti Banda-
ríkjanna. Hann lét stækka húsið þeg-
ar 1801. Árið 1812 hófst stríðið við
Breta og þá brenndu Bretar Hvíta
húsið. Það var síðan endurreist og
vígt með mikilli viðhöfn á nýársdag
1818. Síðan var það stækkað 1824 og
enn 1829 og taldist þá fullgert.
Á seinni árum hafa komið ýmis
þægindi í húsið, sem ekki þekktust
þegar það var reist, en nauðsyn hefur
þótt á að koma þar fyrir. Og meðal
þeirra breytinga, sem gerðar hafa ver-
ið á síðustu 40 árum, má nefna, að
forsetarnir hafa látið leiða þar inn
vatn og rafmagn og komið fyrir mið-
stöðvarhitun. Á fyrstu hæð húsins er
hinn frægi gullni salur, þar eru einn-
ig græni, rauði og blái salirnir og
hátíðasalurinn með húsgögnum frá
18. og 19. öld. Þessir salir eru almenn-
ingi til sýnis á vissuni tímum. í sölum
þessum eru veizlur haldnar og mót-
tökuhátíðir, og þar taka forsetar á
móti erlendum þjóðhöfðingjum og
sendimönnum. í gullna salnum er
málverk af George Washington og
konu hans í líkamsslærð. Þetta er elzta
listaverkið í þessu húsi.
Blái salurinn er talinn fegurstu af
Það er bústaður forseta
Bandaríkjanna.
salarkynnum Hvíta húsins. Hann er
í miðju húsi og bogmyndaður.
Thomas Jefferson tók við völdum
1801. Hann var vanur að hafa gesta-
boð í græna salnum og lét gestina
matast við kringlótt borð, en matur
barst inn á færiböndum frá eldhúsinu,
og skyldu gestir sjálfir taka af matar-
ílátunum og láta á diska sína. Þetta
gerði Jefferson til þess að þjónustu-
fólkið heyrði ekki hvað talað var yfir
borðum.
í kveðjusamsæti 1837 lét Andrew
J ackson forseti bera fram í forsal húss-
ins 1400 punda þungan ost. Gestirnir,
sem skiptu þúsundum, réðust þegar á
ostinn, átu og stungu stórum bitum í
vasa sína, þar til ekkert var el'tir nema
lyktin, en hún hélzt vikum sarnan þar
í anddyrinu.
Millard Fillmore var forseti 1850.
Kona hans hafði áður verið kennari,
og er þau fluttust í Hvíta húsið,
blöskraði henni að þar skyldi ekki
vera til bókasafn. Þar var ekki einu
sinni til Biblía. Hún kvartaði um
þetta. Þingið veitti þá fé til bóka-
kaupa, því að allir sáu að óþolandi
var, að ekki væri neinn bókakostur í
höll æðsta manns ríkisins. Nú er þar
mikið bókasafn, og ekki vantar Biblí-
una, því að þar eru þrjár hillur með
Biblíum á yfir 80 tungumálum.
Calvin Coolidge varð forseti 1923.
Hann var maður þumbaralegur og
fámæltur, en glettinn. Einu sinni er
forsetinn sat að morgunverði í íbúð
sinni í Hvíta húsinu og margir gestir
með honum, sáu gestirnir sér til mik-
illar undrunar að forsetinn hellti kaffi
á undirskál sína og rjóma þar út á.
Sumir urðu þá svo flaumósa, að þeir
fóru að dæmi hans — héldu víst að
þetta væri borðsiður hjá forsetanum.
En Coolidge lét sem ekkert væri og
setti undirskálina á gólfið fyrir hund-
inn sinn.
íbúð forsetahjónanna er á annarri
liæð í vesturendanum. Þar eru einn-
ig herbergi fyrir tigna gesti. Eitt
þeirra er kennt við Monroe forseta,
því að þar liafði hann skrifstofu sína.
Annað herbergi er kennt við Abra-
ham Lincoln forseta. Þar var fyrrum
skrifstofa hans og jjarna undirritaði
liann frelsisskrá þrælanna 1. janúar
1863. Nú er þetta svefnherbergi og er
þar rúm Lincolns, líklega lengsta rúm
sem til er í Bandaríkjunum, 8 fet á
lengd. í þessu rúmi liafa síðan margir
tignir gestir sofið, og þykir sérstök
virðing að því að fá að sofa í rúmi
hins nafnfræga forseta.
Á annarri hæð er fréttastofa forset-
ans. Þar eru 30 símar og jrar vinna 25
menn að því að tína saman efni úr
blöðum, tímaritum, fréttaskeytum, út-
varpi og sjónvarpi. Á hverjum rnorgni
lætur einkaritari forsetans honum í
té skrá um jrað livaða skyldustörfum
hann á að gegna þann daginn.
475