Æskan - 01.10.1974, Blaðsíða 72

GUNNAR MAGNÚSSON frá Reynisdal:
sigling var komin"
Vorið 1924 var komið, það kom eins og önnur vor með
ferskum blæ og nýjum vonum eftir langan og oft strangan
vetur.
Þetta var í maí austur í Skaftafellssýslu, í Mýrdalnum.
Snjórinn eftir veturinn var horfinn niðri í byggð, en fannir
sátu eftir í giljum og djúpum iautum, þar sem snjórinn hafði
leitað skjóls í vetrarhríðunum. Tún og heimahagar voru
orðin græn, og hagi var kominn fyrir búsmalann, sauðfé
og kýr, hestarnir voru komnir út á engjar, þar sem þeir
fengu að vera í friði, þar til rekið væri upp, sem var gert
upp úr Jónsmessu.
Sauðburður var byrjaður, og léku litlu iömbin sér dátt
með mæðrum sínum um hagann græna. Þau hoppuðu og
dönsuðu af einskærri lífsgleði, og kýrnar dunduðu við að
bita grasið í brekkum fjallsins fagra, Reynisfjalls, og um
miðjan daginn lágu þær og jórtruðu fenginn, enda var kom-
inn gróðrarlitur á mjólkina.
I hömrunum var fýllinn búinn að verpa og sestur á
eggið sitt á klettasyl!u? eða þá á grasi grónum bekk I
skjóli hvannarinnar sem þar óx víða og gerði hamrana
svo fallega yfir að líta. Það var sannkallað vor I lofti, og
lífið var dásamlegt hvert sem litið var. Og hafið, það var
undur kyrrt eftir þvl sem það getur orðið þarna við strönd-
ina hafnlausu.
Þetta vor var ég tólf ára gamall. Ég hafði fengið að róa
fjóra róðra um veturinn á vertíðinni og dregið tuttugu og
sjö stórþorska úr sjó. Hef ég áður I Æskunni sagt frá fyrsta
róðrinum mínum þann vetur.
Skólinn var búinn og próf afstaðin hjá okkur krökkunum
I Reynishverfinu. Var því nú sá tími árs, sem Ktið var um
að vera hjá okkur, utan daglegra snúninga, svo sem að
reka og sækja kýrnar kvölds og morgna og svo að sækja
hesta, þá er þurfti að nota þá, sem iðulega var, við ýmis
störf og útvegi.
Það var einn þessara daga, að ég var látinn sækja hest-
ana út á engjar, þar sem þeir voru frjálsir niður við Ósinn
á beit á milli Hleypilækjar og Hvammsár. Þeir voru þrír,
Mokkur, Hjálmar og Skúmur, allir vanir og stilltir gæða-
klárar. Þó átti Hjálmar það til að vera slægur stundum, þá
er hann var sóttur og komið var að honum. Faðir minn
ætlaði að fara austur I Víkurbaðstofu að sækja símastaura,
sem þar voru geymdir, en Víkurbaðstofa er undir Vlkur-
kletti austur með Víkurhömrum. Áður en sandur barst vestur
með Víkurhömrum I Kötluhlaupinu 1662, gekk sjórinn upp
að þeim, og við Víkurklett hafði brimið sorfið bergið að
neðan, svo að þar hafði myndast hellir inn undir klettinn.
Heitir þar Víkurbaðstofa, og voru símastaurarnir geymdir
þar allt frá 1914, er síminn var lagður til Víkur. I Baðstof-
unni þornaði allt og geymdist vel, sem þar var haft, því að
þar kom aldrei dropi úr lofti og ávallt súgur. Ég fékk að
fara með föður mínum, og vorum við með tvo hestvagna.
Sóttum við fjóra staura, sem Landsíminn átti, þeir áttu að
setjast upp I Reynisfjalli í stað annarra, sem brotnað höfðu
um veturinn.
Segir fátt af ferðum okkar í þetta sinn, annað en það,
að ferðin gekk að óskum, en þó var eitt, sem fyrir augu
okkar bar, skip var á koma af hafi, seglskip nálgaðist og
stefndi inn á Vikina.
Um aldaraðir höfðu Skaftfellingar sótt verslun sína út úr
héraðinu, ýmist til Eyrarbakka eða þá stundum alla leið
vestur um Hellisheiði til Reykjavíkur. Var sú leið mjög
torsótt og seinfarin, þar sem yfir eyðisanda og óbrúuð
vötn var að sækja. Eina samgöngutækið var hesturinn,
með klyfbera og takmarkaða orku. Það mun ekkl hafa verið
mikið né fjölbreytt úrval vara, sem bændur héraðsins
fluttu heim úr kaupstað í þá daga, og sérhvert nýtt sem
innhentist hefur þá þótt miklu meira virði en nú á tímum
allsnægtanna. Börnin hafa þá sjálfsagt ekki fengið mikið
nýtt til þess að skemmta sér við eða að klæðast. Þau hafa
orðið að láta sér nægja það, er til féll á heimilunum, svo
sem leikföng úr gripum þeim er felldir voru. Leggir, köggl-
ar og kjálkar voru leikföng barnanna í þá daga og þóttu
gersemar þá. Klæðnaðurinn var allur heimaunninn úr ull-
inni af ám og sauðum búanna. Langa vetrardaga og kvöld
var setið við allslags tóvinnu í baðstofunum, þar sem allt
fór fram í einum og sama skála. Börn og unglingar voru
snemma vanin við að gera gagn í höndunum, að taka ofan
af ull og tæja var það, sem byrjað var á, verkin hin, sem
vandasamari voru, lærðust seinna, svo sem að spinna,
prjóna og vefa. En þetta allt í senn, að koma ull í fat,
var það, sem nauðsynlega varð að vinna, svo að þjóðin
héldi lífi og heilsu. Verst hefur myrkrið verið, Ijósfæri voru
aðeins kerti og lýsisiampar, áður en olían kom til sögunnar.
Það gefur því auga leið, að lífsbaráttan hefur verið hörð
og miklir og margvíslegir örðugleikar við að fást og sigr-
ast á. Lestarferðirnar tóku hálfan mánuð til þrjár vikur
austan úr Skaftafellssýslu, og oft komu hestarnir sárir og
meiddir heim úr slíkum ferðum, og þessum ferðum fylgdi