Dýravinurinn - 01.01.1895, Page 40

34
Forustusauðir.
—•—®—1—
Fáir menn munu hafa átt fallegra fje eöa arðmeira en faðir minn,
Magnús Asmundsson, hréppsnefndaroddviti í Fljótum (d. 1883), enda fór liann
manna bezt með allar skepnur sínar. Mest af öllu lijelt hann þó upp á for-
ustusauðina, sumir þeirra báru af öðrum, en frægastir voru þó tveir sauðir,
Gráni og Surtur; af þeim mætti segja margar sögur, en hjer skal að eins
drepa lítið eitt á hvorn um sig.
Gráni var í stærra lagi á vöxt og þreklegur, hann var úthyrndur og
hornin stór og sljett áferðar, augun dökk og tindrandi; höfuðið svipmikið og
»hörkubrúskur» í krúnunni. Hann var allra kinda hvatlegastur á velli og
snarpur í viðbragði.
Það var eitt haust að fádæma fannfall gerði á einni nóttu, en fje allt
óvíst. Faðir minn fór þá strax um morgunilin með pilta sína að leita. Þeir
gengu allir á sklðum, fundu loks fjeð, gátu komið því í hóp, en þá versnaði
veðrið svo, að enginn vegur var til að koma hópnum úr stað. Loks gekk
Gráni í broddi fylkingar, og varð hann þó að gera þrjár atreiðir áður hann
komst áleiðis, en í seinasta sinn var sem hann hamaðist, og þótti þeim, sem
á horfðu, raesta aðdáun að sjá til hans. Gráni kafaði í stórhríðinni alla leið
á undan hópnum, og komst fjeð allt í hús það kvöld fyrir hans framgöngu.
Þeir sem viðstaddir voru töldu það víst, að hefði Gráni ekki verið, þá mundi
allt fjeð hafa legið úti þá nótt, og margt fennt. Eitt vor kom stórhríðaráfelli,
þegar nýbúið var að reka geldfje á Holtsdal. Hríðin skall á hallandi degi,
en um kvöldið sást frá Brúnastöðum, þar sem faðir minn bjó, að fjárhópur
var kominn að ós, sem rennur við túnið; þegar farið var að skoða nákvæm-
ar sást, að Gráni var kominn þar með meiri hlutann af heimafjenu.
Flestir aðrir, sem fje áttu á Iloltsdal, misstu meira eða minna í því
hreti. Gráni varð ekki gamall.
Surtur var meðalkind að stærð og heldur í lengra lagi, höf'uðstór
með löngum, jnfndigrum hnífium, sem stóðu út á við. Augun vóru stór og
stillileg, ennið mikið og hvelft. Hann var mesta þægðarskepna, í meðallagi
duglegur, en sú mesta vitkind, sein jeg hef þekkt. Þó brá nokkuð út af þægð
hans á vorin, því hann var þá illhemjandi heima, og var sú orsök til þess,
að hann vildi komast á afrjett löngu fyrr en vant var að reka gjeldfje þang-
að. Fór liann þá opt upp á sauðahúsið cða heyið við það og mændi þaðan
sem maður væri fram á afrjett. Sýndi þetta, að hann mundi eptir að gott
haglendi var þar sumarið áður, og ályktaði að þar væri orðið betra að vera
en í heimahögum, með öðrum orðum, hafði minni og skilning.
Öðru máli var að gegna á haustin, því þá kom Surtur jafnan heim
sjálfkrafa, skömmu fyrir göngur. Hann fór þá með bæjum einn eða með