Heimir - 01.07.1910, Blaðsíða 6

246
HEIMIR
efnum og kröfðust þess réttar af kalvínsku kyrkjunni, sem alls
ekki viöurkendi hann, þó meö hægö og deilulaust að heita inátti
fyrst um sinn.
Þeir sem voru andstæöir kalvínska rétttrúnaöinum lögöu
mesta áherzlu á hiö góöa í inanninum. Þetta var eðlileg mót-
spyrna gegn kenningu Ivalvíns um algeröa spillingu mannsins og
frelsun aðeins fyrir náð. En ekki haföi sú mótspyrna varað lengi
þegar sumir fóru aö efast um sannleiksgildi þrenningarkenning-
arinnar, eins og henni var haldið fram af kyrkjunni. Nokkrir
fóru að láta þá skoðun í ljósi aö Kristur væri ekki jaín guði.
Hölluöust þeir þá helst aö kenningu Aríusar frá 4 öld um mann-
eöli og upphafningu Krists.
Um 1780 voru nokkrir prestar í Boston og gr'endinni kom
nir svo langt, að vera nefndir únítarar og dróu þeir engan dul á
skoöanir sínar. Nokkru síöar um i79obyrjaði hreyfing. er átti
upptök sín á ineðal hinna afturhöldsömustu guöfræöinga, Og sem
miðaði að því, aö hreinsa kalvínstrúna af öliu, sem þeir álitu vera
villukenningar. Þessi hreyflng varö til þess, aö hinir frjáls-
iyndari urðu aö gera betur grein fyrir afstöðu sinni gagnvart hin-
um eldri kenninguin en veriö haföi, og þá fóru menn um leið aö
skiftast í flokka. Sú skifting leiddi til þess, aö únítaríska kyrkjan
varð til sem sérstakur trúflokkur skömmu síöar.
Ariö 1805 var Henry Ware, einn hinna frjálslyndari guö-
fræðinga í Boston gerður að guðfræðiskennara viö Har\ard
skólann. Hinir íhaldsamari mótmæltu og kváöu þaö gagnstætt
þeim tilgangi, er guðfræðiskennara embættið hefði veriðstofnað
í. Mótmæli þeirra höföu sarnt sem áöur engin áhiif á vilja
þeirra, sem stjórnuðu skólanum, enda hafði skólinn íheildsimti
hneigst aö hinni frjálslyndari stefnu um langan tíma. Þessi at-
burður varö til þess að koma af stað langri ritdeilu, sem tíýtti
fyrir aðskifnaði flokkana. Einn hinna frjálslyndari guöfræðinga,
John Sherman gaf út rit, sem hann nefndi “Einn guö aðeit s í
einni persónu’’. Rit þetta var hin fyrstu opinber niótmæli gegn
þrenningarkenningunni í Ameríku og það hafði mjög inikla þýð-
ingu fyrir frjálslyndari hliöina.
Eftir því sem frjálslyndi flokkurinn varö ákveönari í afstciðu