Iðunn : nýr flokkur - 01.01.1916, Side 36

236
Magnús Stepliensen:
l IÐUNN
inginn hefir þetta allmikla þýðingu. Ef Siríus væri
einstök stjarna með ekki öðru föruneyli en tiltölu-
lega þýðingarlausum jarðstjörnum, þá væri engin
óregla á hreyfingu hans. Ef hann liefði einu sinni
farið á stað með rúmum 200 mílna hraða á mínúl-
unni, þá hlyti liann að halda sama hraðanum.
Hvorki framrás aldanna né liin geysilega vegalengd
gæti breytt honum. Braut Siríusar hlyti að vera ó-
sveiganleg í stefnu sinni, og hann mundi renna hana
með óbreytanlegum liraða.
Sú sannreynd, að Siríus liafði ekki runnið braut
sína óbreytanlega, var svo merkileg, að það vakti
eftirlekt Bessels"), þegar liann varð áskjmja um þess-
ar breylingar 1844. I’ar sem Bessel var f'ulltrúa um,
að einhver fullnægjandi orsök hlyti að valda þessum
truflunum, þá var varla um það að villast, hver or-
sökin hlyti að vera. Þegar hreyfingu er raskað, þá
hlýtur einhver kraflur að vera á ferðinni, og hinn
eini kraftur, sein vér viðurkennum, þegar svona stend-
ur á, er hið alkunna aðdráltarafi (þyngdarlögmálið).
En aðdráttarafi getur að eins ált sér stað milli tveggja
líkama, svo að þegar vér rekjum trullanirnar á braut
Siríusar til aðdrállaralls, neyðumst vér til að gera
ráð fyrir, að það sé einhver stór og mikill hnöttur
nærri Siríusi. Rannsóknunum var haldið áfram af
tveim öðrum merkum þýzkum stjörnufræðingum
Peters og Auwers, og þeir gátu af trufiunuin á braut
Siríusar komist fyrir, hvernig væri háttað braut þess
linattar, sem trullununum veldur. Þeim tókst að sýna
fram á, að hann hlaut að ganga um Siríus á hér
um bil 50 ára tímabili, og þó þeir gætu ekki til-
greint hina sönnu fjarlægð óþekta hnattarins frá
Siríusi, gátu þeir þó bent á stefnuna, sem hann hlyti
að vera í.
1) Bessel (1784—184G), var lieimsfrægur þýzkur stjörmispekingur;
stýröi stjörnuturninum í Königsberg. •