Kirkjuritið - 01.12.1954, Blaðsíða 28

450
KIRKJURITIÐ
mikilla örlaga annars skálds, séra Jóns Þorlákssonar. Þar
er Ytri-Bægisá, fremsti eða syðsti bær á Þelamörk, kirkju-
staður forn, eða síðan skömmu eftir kristnitöku (1007),
og prestssetur um aldir, allt til ársins 1941.
Staðurinn, sem liggur þvert um þjóðbraut, lætur annars
ekki mikið yfir sér. Bæjarhús eru nú gömul og hrörleg
og kirkjan ekki háreist, þó að öðru leyti sómi sér vel.
Mætti trúa, að margur ferðamaðurinn gæfi því heldur
lítinn gaum, oft á flughraða, að hann er þarna á sögu-
frægum slóðum.
Og fagurt mundi flestum þykja heima á Bægisá, og
búsældarlegt um bjargræðistímann. Stendur bærinn í
blómlegri hlíð undir háu fjalli, en sér yfir dalamótin, þar
sem öxnadalur og Hörgárdalur koma saman, og bæjar-
röðina vestan Hörgár og út Mörkina.
En beint upp frá staðnum, eða litlu utar, sér bogadregið
gljúfur Húsárinnar, sem fellur í ótal fossum niður hengi-
bratt fjallið, en nokkru sunnar í hið hrikalega og ægi-
fagra Bægisárgljúfur sjálft, þar sem skrúðmiklar skógar-
hríslur tylla sér enn á tór og stalla.
Og þar tekur svo við Bægisárdalur, gróðri og grasi
vaxið kostaland. En það var þjóðskáldið, sem gerði garð-
inn frægan, hvorki náttúrufegurð, né nytsemd hans og
önnur gæði.
Á það eru þeir minntir, sem ganga að háum grásteins-
varða framan við kirkjudyr á Bægisá. Haglega gerð, marg-
strengjuð harpa er höggvin í steininn, en þar neðan við
má lesa þessa áletrun: Jón Þorláksson skáld, prestur á
Bcegisá í full 30 ár.
Þá hófst í rauninni saga þessa hugþekka og fagra staðar
í meðvitund og minning þjóðarinnar. Og siðan er hún
bundin þessu eina nafni, sem um langan tíma lagði ljóma
af um víðar byggðir landsins, og jafnvel úti í hinum stóra
heimi vakti í senn bæði undrun og aðdáun.
Um séra Jón Þorláksson, einn merkasta og mikilvirkasta
fulltrúa íslenzkra skáldpresta fyrr og síðar, verður nú