Kirkjuritið - 01.01.1962, Side 43

KIRKJURITIÐ
37
skákir enpja og akra, sem hver bóndi fyrir sig stritaSi við að
yrkja. Og það var að brjótast í mér, þegar ég talaði við flótta-
mennina, að einbvern tíma hefði ég heyrt raddir þeirra áður.
Smám saman rann það upp fyrir mér, að þannig myndu hinir
íslenzku landnámsmenn bafa talað er þeir flýðu Noreg undan
ofríki Haralds konungs hárfagra. Andstæður þess þjóðfélags,
sem þá var í upplausn og bins, sem Haraldur konungur barð-
ist fvrir, voru ekki allsendis ólíkar því, sem þarna blasti við
niér. Og ég fann, að ætti ég að dæma milli Haralds konungs
og höldanna í Vestur-Noregi, yrði cg að viðurkenna, að livor-
ugir liefðu þá getað komið auga á beztu leiðina, — þá, sem
norrænn maður telur nú sjálfsagða. Haraldur vildi sameina
Noreg undir eitt merki. Höldarnir vildu sjálfstæði binna
smærri landshluta og byggða. Nú, eftir margar aldir, hafa
báðir aðilar fengið vilja sinn. Noregur er eitt ríki og lýtur
einni stjórn. En vegna hins frjálsa stjórnskipulags getur liver
landsbluti baft sitt að segja, meira að segja liver einstaklingur.
Hvað sem menn kunna annars að álíla um menningarlega eða
hagræna stefnu þess flokks, sem nú fer með einræðisvald í
Anstur-Þýzkalandi, mun fáum þykja ósennilegt, að komist
verði lijá einbvers konar samyrkjubúskap, þegar tími véltækn-
ninar er fvrir alvöru runninn upp. Kommúnistar eru ekki
einir um það álit. Ég veit ekki betur en að raddir séu uppi
nm það, t. d. í Danmörku, að finna einhverjar leiðir til meiri
samyrkju eða samvinnu við landbúnaðinn þar í landi. En
jafnvíst er bitt, að æskilegast væri fyrir hverja þjóð, að
slík breyting gæti fram farið, án þess að gengið sé svo nærri
ntönnum, að þeir finni sig knúða til að flýja land sitt. Reynsl-
an sker úr því, bvort valdhöfum Austur-Þýzkalands auðnist
að finna leiðir til samvinnu eða samfélagsbúskapar og byggja
bann þannig upp, að einstaklingarnir geti kennt sig frjálsari
en liinir þýzku flóttamenn kváðu sig verið Iiafa. Ég er hér
ekki, fremur en áður, að gera upp á milli þeirra liagkerfa,
sem kunna að vera möguleg, bvorki fvrir austan né vestan liið
svonefnda járntjald. Ég bef aðeins áhuga á að kynna þá stað-
revnd, að jieir flóttamenn, sem ég sjálfur átti tal við, virtust
e/í/cj' vera að flýja örbirgS eSa sult, heldur andlega ofraun,
sökum þess, að brevtingarnar í þjóðfélagslegu skipulagi eru
framkvæmdar með Jiungum áróðri gegn trú þeirra, lífsskoð-