Kirkjuritið - 01.09.1976, Blaðsíða 56

að hefja rit sitt á þennan hátt, ætlast
Lúkas bersýnilega til þess, að það sé
tekið sem sögulegt verk. Sjálfsagt er
að álíta, að hann hafi skrifað í góðri
trú, hvað sem um hæfni hans sem
sagnfræðings má segja. Gera má ráð
fyrir, að hann hafi verið kunnugur frá-
sögnum sjónarvotta, og auk þess
skrifuðum heimildum, byggðum á slík-
um frásögnum. Hann kveðst hafa rann-
sakað sjálfur, líklega bæði munnlega
geymd og ritaðar heimildir, og gert
úr þeim samfellda sögu. Engin ástæða
er til að draga þessar upplýsingar í
efa Gagnrýnin athugun hefur leitt í
Ijós, að í báðum bókum hans er að
finna bæði skrifaðar heimildir og
munnlega geymd, en höfundur hefur
lagt til hinn samfellda heildarsvip.
Honum hefur reynst afar erfitt að setja
atburðina í fullnægjandi tímaröð, enda
árangurinn ekki alls staðar jafngóður.
Af skrifuðum heimildum, sem hann
hefur haft fyrir sér, getum vér með
vissu fullyrt um eina. Hún er engin
önnur en Markúsarguðspjall, sem vér
munum ræða nánar á þessum blöðum.
Frá Markúsi hefur Lúkas fengið mikið
af frásagnarefni sínu, en aftur á móti
ekki það efni, sem inniheldur kenningu
Jesú. Venjulega, en þó ekki alltaf, tek-
ur hann Markús fram yfir hinar ,,frá-
sagnirnar af atburðunum", sem hann
og þekkir, og rekur líka stundum.
Bróðurparturinn af orðum Jesú, sem
hann tekur upp í rit sitt, (— og orð
Jesú greinum vér skýrt frá öðru efni)
kemur heim, stundum enda orðrétt, við
hliðstætt efni í Matteusarguðspjalli.
Og snúum oss nú að því síðarnefnda.
Matteusarguðspjall er að sumu leyti
ákaflega frábrugðið Lúkasarguðspjalli.
Höfundur þess kemur aldrei sjálfur
fram í verki sínu, eins og Lúkas gerir.
Hann segir oss ekkert um tilgang sinn
eða aðferðir, og ekki heldur um heim-
ildir þær, er hann styðst við. Lúkasar-
guðspjall er framtak einstaklings, en
Matteusarguðspjall virðist líkara opin-
beru fyrirtæki, eins konar fræðslu-
handbók fyrir þá, sem snúist hafa til
trúar, gengið í kirkjuna. Það er örðugt
að ákvarða ritunartíma þess, og hafa
fræðimenn ekki getað komið sér sam-
an um hann, en það er ólíklegt að
mínum dómi að það hafi orðið til á
undan sagnfræðiriti Lúkasar um UpP'
haf kristindómsins. Nafn Matteusar
hefur alltaf verið tengt verkinu, en ó-
líklegt er að postulinn með því nafm
sé höfundur þess, þótt hann kunni að
hafa lagt til sumt af efninu. Frásagnar-
efnið byggir næstum einvörðungu 3
Markúsi. En guðspjallið er mun merki-
legra að því er varðar orð Jesú. Af
þeim er það auðugra en Lúkasarguð-
spjall og niðurskipan efnisins er miklu
fullkomnari, og í því sambandi e(
greinilega haft í huga notagildi þesS
við kennslu.
Ef vér spyrjum, hverjar þær heim'
ildir séu, sem höfundur sækir Jesu-
orðin til, þá byggist svarið á mjög na-
kvæmum rannsóknum, og verður Þ°
aldrei meira en í hæsta lagi líkleg1;
Hann virðist nota fjölda mismunand1
heimilda, skrifaðar og munnlegar, °9
svo virðist, sem hann ritstýri Peifí]
meira og minna. Þó getum vér sagt el
með nokkurri vissu og það er að möi'9
Jesú-orð ritsins, sem einnig er a
finna hjá Lúkasi, hljóta báðir að ha a
fengið, ýmist skrifuð eða munnleg, *ra
tímabili löngu áður en þeir hófu
214