Kirkjuritið - 01.09.1976, Síða 57

verk sín.2) Og þá erum vér komin
®nn nær uppsprettunni sjálfri.
Það eru þá Matteus og Lúkas, sem
iáta oss í té fyllstu upplýsingarnar um
kenningu Jesú og þær skulum vér
athuga vel, áður en vér snúum oss
aÖ frásagnarefninu. Hvert er eðli þess-
ara upplýsinga, og hvernig var þessu
efni safnað saman?
Starf frumkirkjunnar, í því skyni að
ávinna heiminn, fór að mestu fram á
sviði mannsraddarinnar, í prédikun,
kennslu og tilbeiðslu. Hið talaða mál
miðlaði orðum Jesú í fyrstunni. Þegar
Páll vitnar til orða Jesú í bréfum sín-
Ufn, sjáum vér, að munnlega hefur
^enn lært þau og kunnað, fremur en
af skrifaðri bók. Þó kunna sum þeirra
a® hafa verið til uppskrifuð, ef til vill
1 formi minnispunkta handa kennurum.
þegar Páll ritar bréf sín, þá hafa all-
tént verið í umferð viðtekin ,,orð
ðrottins", sem hann gat vitnað til í
trausti þess, að lesendur hans myndu
hekkja þau og taka trúanleg. Ekkert
Var eðlilegra en að slík ,,orðasöfn“
yrðu til, víðsvegar og frá hendi ým-
lssa höfunda, til nota í kirkjunni, og
tað voru einmitt þessi ,,orðasöfn“,
sern urðu guðspjallariturunum uppi-
staða í verk þeirra.
Munnleg sagngeymd getur verið
n°kkuð viðsjárverð. Minnið getur svik-
sagan breyst, frá því hún er fyrst
^yrð og þar til hún er sögð öðrum. í
J3essu sambandi þarf þó að hafa fleira
1 huga. Fyrstu kristnu mennirnir voru
Qyðingar. Meðal þeirra var á þessum
tífT1a mikill skilningur á því, að læri-
sveini væri skylt að muna og segja rétt
ra kenningu meistara síns. Tæplega
ata lærisveinar Jesú verið síður hæfir
og samvizkusamir en lærisveinar ann-
arra kennara. Allt um það er erfitt að
segja til um, hvort orð Jesú eru komin
til vor í nákvæmlega sömu mynd og
þegar hann talaði þau. Jesús talaði
arameísku. Orð hans hafa verið þýdd
á grísku, af kristnum mönnum, sem
töluðu þessi tvö tungumál og reyndu
að þýða rétt eftir bestu samvisku.
Stundum rekumst vér á mismunandi
tilraunir til þess að þýða sömu orðin.
Ekki var heldur lögð sama áhersla á
orðrétta endurtekningu og meðal
lærðra Gyðinga. Það voru starfandi
kennarar, sem skiluðu hefðinni áfram.
Þeim var mest í mun að koma inni-
haldi boðskaparins áleiðis til áheyr-
enda sinna. Ef til vill endursögðu þeir
orð Jesú og aðhæfðu þau þeim að-
stæðum, sem þeir voru staddir í hverju
sinni, en þær gátu verið ólíkar aðstæð-
unum, þegar orðin voru fyrst töluð.
Einnig gátu þeir átt það til að skjóta
inn athugasemd til skýringar, sem síð-
an festist í hefðinni og varð hluti af
henni. Eða líka að rökræður við áheyr-
endur, sem ekki voru kristnir, ráku þá
til þess að leggja óhóflega áherslu á
eitthvert atriði Jesú-orðanna. En ætl-
unin var jafnan sú að túlka það, sem
Jesús sjálfur kenndi og koma því, sem
hann átti við, til skila til áheyrenda og
lesenda.
Þótt allt þetta sé haft í huga: skeik-
ulleiki munnlegrar flutningar, brenglun
af völdum þýðingar, áhugi kennarans
á því að færa orðin til samtíma síns
og einfaldlega mannleg mistök, verður
því samt ekki í móti mælt, að fyrstu
guðspjöllin þrjú hafa að geyma safn
orða, sem eru í heild svo samkvæm
sjálfum sér, svo samstæð og svo ein-
215