Kirkjuritið - 01.09.1976, Page 71

boðið, muni ekki fá hlutdeild í veizl-
unni. En í Matteusarguðspjalli eru
sendiboðarnir deyddir og morðingjun-
Ufn refsað, með því að borg þeirra er
eytt. Hér hefur dæmisagan verið út-
f*rð með tilliti til píslarvættis læri-
sveinanna af hendi Gyðinga og eyð-
inQar borgarinnar Jerúsalem. Dæmi-
SaQan hefur verið túlkuð og útfærð
allegórískt. Venjulega varðveita lík-
lngar Jesú og dæmisögurnar í Sam-
stofnaguðspjöllunum upprunalegt eðli
S|tt sem líkingar og dæmisögur. Alle-
górísk útlegging á dæmisögum finnst
eftir dæmisögunni um Ferns konar
sáðjörð (Mark. 4:13—20) og um III-
ðfesið meðal hveitisins (Matt.13:36—
43).
1 útleggingu kirkjunnar um ald-
irnar varð allegórísk túlkunaraðferð-
ln alls ráðandi. Frumkristnin var
ser meðvitandi um, að eiginleg þýðing
áoðskapar Jesú og verka var fjölda
Samtíðarmanna hans hulin eða mis-
skilin. Leyndardómur ráðsályktunar
®uðs hafði verið þeim hulinn. Þá kem-
Ur skýrt fram í Guðspjöllunum, að
Jesús hefur samtímis því, sem hann
talaði til fólksins og andstæðinga
Slnna, einnig frætt lærisveina sína
sérstaklega. Allt þetta hefur haft þau
®ilrif, að lærifeður kirkjunnar hafa
e|tað í líkingamálinu að hulinni merk-
ln9u, jafnvel þar sem hún var ekki
uPPrunalega hugsuð af Jesú eða læri-
SVeinum hans. Meðal grískmenntaðra
^snna var allegórísk túlkun frásagna
^ieg algeng. Þannig lásu lærðir Grikk-
f- d. frásögur af Heraklesi. Herak-
s Var túlkaður af stóluspekingum
Oo^ al,1eimsre9la e®a alheimshugsun
9°s) og afrek hans og þjáningar
sem dyggðir í samræmi við þessa al-
heimshugsun. Grískmenntaðir lærifeð-
ur í Alexandríu, bæði Gyðinga og
Kristinnar kirkju, tileinkuðu sér þessa
allegórísku túlkunaraðferð. Þannig
túlkar latneski kirkjufaðirinn Tertúllí-
anus (d. u. þ. b. 220 e. Kr.) dæmi-
söguna um Týnda soninn (Lúk. 15:
11—31). Yngri sonurinn, sem fer út í
heim og sóar arfi sínum, en snýr í
iðrun til föðurhúsanna, er látinn tákna
kristindóminn, en arfurinn hina nátt-
úrlegu guðsþekkingu. Fjarlæga landið,
sem hann dvaldist í, er látið tákna
þennan fallna heim og maðurinn, sem
hann réðst íil starfa hjá í eymd sinni,
djöfulinn, höfðingja heimsins, heim-
förin, iðrunina, dýru fötin, sem faðir
hans gefur honum við heimkomuna,
barnaréttinn hjá Guði og fagnaðar-
máltíðin kvöldmáltíð kristinna manna.
En eldri sonurinn er látinn tákna Gyð-
ingdóminn. SiSbótamaSurinn Marteinn
Lúther gagnrýndi þessa túlkunarað-
ferð, fannst hún stjórnlaus í hugmynda-
flugi sínu, en gat beitt henni fyrir sig,
er hann vildi tjá biblíulega guðfræði.
Allegórísk túlkunaraðferð hefur lifað
til okkar tíma bæði hjá rómverskum og
mótmælendum. Við finnum hana t. d.
í íslenzku sálmabókinni, í sálmi 419:
,,í fornöld á jörðu var frækorni sáð,“
þar sem líkingin um Mustarðskornið
er heimfærð upp á útbreiðslu Guðs
ríkis í kirkjunni. í 3. versinu segir:
,,Og frækornið smáa varð feiknastórt
tré, þar fá mátti lífsins í stormunum
hlé. Það breiddi sitt lim yfir lönd, yfir
höf, á lifenda bústað á dáinna gröf.“
Það skal strax tekið fram, að sálmur-
inn kemur að nokkru því til skila, sem
Jesús vildi hafa sagt með líkingunni
229