Kirkjuritið - 01.09.1976, Side 74

efnið sjálft er framsett á myndrænan
hátt, en ekki sett við hlið myndar. Til
þess að ákvarða formið og áherzlu-
atriði, þurfum við að athuga fyrst,
hvort frásagan samrýmist lífsháttum
Palestínubúanna á dögum Jesú. Þegar
hefur verið bent á hér að framan, að
svo er. En frávik hefðu gefið til kynna
allegóríska útfærslu. Síðan athugum
við, hvaða þættir tengja saman frá-
söguna og hvernig sagan er byggð.
Dæmisagan er samtengd af athöfnum
föður og tveggja sona í innbyrðis af-
stöðu þeirra. Orðin faðir og synir eru
mikilvæg trúarleg tákn um Guð og
menn í afstöðu þeirra til hvors annars.
Það gefur okkur tilefni til þess að líta
svo á, að með frásögunni eigi að
skýra einhvern þátt í þeirri afstöðu.
Frásagan er tvíþætt í byggingu sinni,
þar sem fyrri hlutinn endar á heim-
komu iðrandi yngri sonar, fyrirgefn-
ingu og gleði föðurins, sem hvetur til
gleði, eys gjöfum yfir endurheimtan
son og slær upp veizlu. Hér er áherzla
og hápunktur fyrri hluta frásögunnar.
Síðari hlutinn fjallar um samræður hins
fagnandi föður við eldri soninn, erf-
ingjann að öllu því, sem eftir er. Hann
er ósammála þessari sóun föðurins í
þann, sem hefur farið illa með sinn
hlut. En faðirinn reynir að fá hann til
að fallast á að hann (eldri sonurinn)
eigi allt, en ver samtímis afstöðu sína
til hins óverðuga bróður og sonar.
Þessi síðari hluti endar á sömu áherzlu
og hinn fyrri, en í vörn. Faðirinn segir:
,,En vér urðum að gjöra oss glaðan
dag og fagna, því að þessi bróðir þinn
var dauður og er lifnaður aftur, og
hann var týndur og er fundinn." í
þessari dæmisögu, sem á sér tvö
232
áherzluatriði, er annars vegar reynt
að varpa Ijósi á, hvernig Guð fyrirgef-
ur og gleðst yfir afturhvarfi þeirra,
sem hafa farið illa með líf sitt, og ef
við tökum tillit til starfs Jesú og af-
stöðu til bersyndugra og gæfuleys-
ingja samtíðar sinnar, þá varpar dæm-
ið Ijósi á, hvers vegna Jesús gerir
slíkt. Hins vegar er í beinu framhaldi
af þessu í síðari hluta frásögunnar
reynt að fá áheyrendur á öndverðum
meiði til að fallast á þessa afstöðu
Jesú. Þessi dæmisaga mun hafa verið
sögð mönnum af flokki Farisea, sem
hafa fundið að afstöðu Jesú til synd-
ara. í dag þýðir þetta: Getum við
fallizt á afstöðu Jesú?
Dæmisagan um Týndasauðinn (Lúk.
15:2—7) er náskyld dæmisögunni um
Týnda soninn, enda stendur hún næst
á undan í Lúkasarguðspjalli. Sam-
kvæmt Lúkasarguðspjalli fjallar dæmi-
sagan um mann, „einn af yður“, sem
týnir einum af hundrað sauðum sín-
um. Gert er ráð fyrir því í framsetn-
ingunni, að eðlileg viðbrögð væru sö
leita hins týnda og gleðjast yfir fundi
hans. Þetta síðasta er undirstrikað
með endurtekningu í niðurlagi frá-
sögunnar, þar sem fjáreigandinn kallar
á vini sína til að samgleðjast sér. Hér
er hápunktur frásögunnar og áherzlu-
atriði. Þótt orðið hirðir komi ekki fyr'r
í dæmisögunni, þá liggur hugtakið,
sem því er tengt að baki myndarinnar-
í Gamla testamentinu er það tákn um
umhyggju og kærleika Guðs til þjóð-
arinnar. Þar er Guði líkt við hirði, sem
safnar saman sundraðri hjörð. Þannig
er framtíðarhjálpræðisverki Guðs lýst
í Esekíel 34 (Sjá enn fremur Davíðs-
sálm 23). Mynd dæmisögunnar gefur