Eimreiðin - 01.06.1922, Blaðsíða 56

184
RITSJÁ
eimreiðin
Stephensen handa honum, í kirkjusögu, þótt enginn neiti Magnúsi um sitt
fulla pláss í almennu sögunni. Síðast er skýrt frá för Hendersons og
biblíufélagsstofnuninni.
V. kafli er loks saga síðustu aldarinnar, og ber þar margt á góma eins
og vænta má, og fljótt yfir sögu farið. Biskuparnir eru nú komnir til
Reykjavíkur, og veraldarvafsfur þeirra orðið minna, og fer þeirra þá ekki
heldur að gæta jafnmikið í þjóðlífinu. Enda fara nú að vakna aðrar
hreyfingar öflugar mjög, sem taka hugina. Færustu mennirnir, menn, sem
annars hefðu máske dregist fastar að kirkjunni og helgað henni krafta
sína, t. d. Tómas Sæmundsson, dragast enn þá fastar að þjóðfélagsmál-
unum, og beita aðal kröftum sínum á því sviði. Saga þessi er rakin laus-
lega hér, og verið mjög erfitt að vinsa. Pétur biskup er sá kirkjunnar
maður, sem mest ber á, því að hann fær í tveim stöðum mikið áhrifa-
vald, fyrst við prestaskólann og svo á biskupsstóli. Skal annars ekki farið
frekar út í að rekja efni kaflans.
Vfirleitt virðist þetta verk hafa tekist vonum framar, jafn erfitt og þa^
er, einkum að því er snertir síðari partinn. Höf. hefir haft vald á efninu
og málið virðist ekki vera honum til neinnar fyrirstöðu. En hart er það,
að þessi kirkjusaga skuli þurfa að birtast á erlendri tungu, og góður
vottur um vorn eigin vesaldóm.
Bókin er prýðileg að frágangi öllum, pappír í besta lagi og fjöldi
mynda. Dálítið kennir þess, að myndir hafa verið teknar eftir þvi sem
fyrir hendi voru, t. d. eru Vestmannaeyjar og Fjarðarárfoss dálítið út a
þekju í kirkjusögu, en hvað um það, myndirnar eru fallegar, og vel má
kynna útlendingum þessa staði. Myndin frá Þingvöllum (bls. 73) er ekki
þaðan, og hefir það orðið óvart sakir líkingar. —
Stór kostur við bókina er hið ágæta og ítarlega registur aftan við
hana, 37 tvídálkaðar síður með smáletri. Það er hreinasta „alfræðibók
um þetta efni, sem bókin fjallar um, og er ómetanlegt fyrir þá, sem
efninu eru ókunnugir, en ekki hefi eg rannsakað það nánar. Síðast er
íslandskort.
Höfundur og útgefendur eiga þakkir skilið fyrir bókina, og er vonandi
að framan við verði prjónað bráðlega. Af. 7-
Dr. Helgi Péturss: NVALL. Nokkur íslensk drög til heimsfræði og
líffræði. Þriðja hefti. Guðm. Gamalíelsson, 1922.
Með þessu hefti Nýals er bókinni Iokið, og er þetta hefti nokkru
stærra en hin bæði saman, svo að bókin er alls 524 bls.