Eimreiðin - 01.10.1924, Page 45

eimreiðin
SKÁLDIÐ BVRON LÁVARÐUR
357
skoðun. En ljóð hans eru heimsskoðun hans, klædd í búning
ritmálsins. í skáldskapnum fann hann ró æstum anda sínum.
t*ar leitaði hann hælis í mótviðrum mannlífsins. Þannig þrosk-
aðist smámsaman í kvæðum hans sú stefna í bókmentum, sem
nefnd er Byronism á erlendum málum, en kalla má Byronsku
á íslenzku. Kjarni hennar er máske falinn í þessum orðum
Byrons: »Eg vil stríð heyja, að minsta kosti í orðum«. Sú er
undiraldan í öllum ritum hans. »Eg er uppreisnarmegin«,
niælti hann eitt sinn, og var svo jafnan. Líf hans var sífeld
herför, styrjöld hið ytra sem innra. Shelley, er þekti hann
manna bezt, segir, að í honum hafi allar andstæður mæzt.
Sál hans var vígvöllur hinna mótstæðustu tilfinninga: íhalds-
semi og frjálslyndis, mannhaturs og hjartagæzku, þunglyndis
og gáska, trúhneigðar og efasemda. Er því eigi að undra, þá
litið er á þjóðfélagsástand þeirrar aldar á aðra hönd, en skap-
gerð Byrons á hina, þótt hann risi öndverður gegn ríkjandi
skoðunum og fyrirkomulagi. Víst er einnig um það, að hann
fann samöld sinni margt til foráttu, og vítti mjög samborgara
sína og samtíðarmenn alla. Hafði hann djörfung og dug til
þess að segja það, er honum bjó í brjósti, þó að hann stæði
oinn uppi. »Því að aðalmarkmið mitt er sannleikurinn, þótt
eg bíði máske tjón við það«, segir hann í einu bréfa sinna.
Slíkt var hlutskifti það, er Byron valdi sér, og eigi leikur
ueinn. Herför hans í ljóðum nær til allra stétta og fer víða yfir.
Hún nær inn á öll svið mannlegrar starfsemi. I „English Bards
and Scotch Reviewers“ (Ensk skáld og skozkir ritdómend-
ræðst hann á ráðandi bókmentastefnur og rithöfunda í
bundnu máli og óbundnu. í „The Waltz“ (Valsinn) skopast
hann að hégómadýrð samkvæmislífsins. í „The Age of Bronze“~
(Bronzeöldin) er ráðist á stjórnmálaskoðanir þær, sem efstar
voru á baugi; í „Don Juan“ Iýsir hann siðferðislífi sinnar ald-
ar, og í „Manfred,, og „Cain“ (Kain) ræðir hann trúmálin og
ræðst á íhaldssemi og þröngsýni kirkjunnar. Hann vóg óhikað
að öllu því, sem honum virtist feyskið og fúið, og lét alla æfi
höggin óspart dynja á tízkutildri, afturhaldssemi, hræsni og
shynhelgi manna, eigi sízt hinna æðri stétta. Kemur þetta
'iósast fram í hinu mikla söguljóði hans, „Don Juan“, riti því,
sem bezt lýsir, hversu fjölbreytt skáldgáfa hans var. Mætast þar