Eimreiðin - 01.10.1924, Síða 47

ElMREIÐIN
SKÁLDIÐ BYRON LÁVARÐUR
359
Orlátur var hann mjög við vini sína og þeim hinn tryggasti,
Sjafmildur við snauða og mjög hjálpsamur, dýravinur mikill,
hafði einnig ætíð margt þeirra. I dagbók hans 1813 er máls-
$rein þessi: »Seinasti fugl, sem eg skaut á, var arnarungi á
strönd Lepantí-flóans. Hann særðist að eins, og eg reyndi að
bjarga honum; hann var svo fagureygur; en hann dróst upp
og dó. Eg hef aldrei síðan og mun aldrei framar reyna að
svifta annan fugl lífi«. Lýsa ummæli þessi göfugu hjartalagi
og þeirri hlið á skapferli Byrons, sem mörgum hættir við að
sjást yfir. Skaplyndi hans er annars ráðgáta hin mesta, svo
margþætt að undrun sætir, sem fyr getur. Kvæði hans, sem
eigi eru annað, að miklu leyti, en skuggsjá hans innra manns,
«ru því ofin ótal þáttum, full af andstæðum.
Byron var þrátt fyrir aðalstign sína og ættardramb hinn
ákveðnasti frelsissinni og barðist fyrir auknu rit-, mál-, og
umfram alt hugsana-frelsi. Frelsisást hans er undirstraumurinn
í öllum ritum hans. I Dómsýnin (The Vision of Judgement)
ræðst hann eigi að eins á afturhaldsstjórnina á Englandi, held-
ur á íhaldssemi í stjórnmálum hvarvetna. í Marino Faliero veg-
samar hann mann þann, sem þrátt fyrir aðalstign og ættgöfgi,
berst í þjónustu frelsishugsjónarinnar. Aldrei eru söngvar hans
hreinni, dýpri og hærri en þá er hann kveður um frelsið.
Mælskan er þá ríkust og háfleygið mest. Ekkert stjórnarfyrir-
komulag samtíðarinnar fullnægði honum. Frelsi á öllum sviðum
lífsins var markmið hans, ekkert minna. Vel má því segja, að
skáldskapur hans sé lofgerð frelsisins í öllum þess myndum
og fyrirdæming alls þess, sem hindrar frjálsa framsókn manns-
andans. Var því eigi að undra þótt hann byrjaði stjórnmála-
íeril sinn með vörn fyrir fátæka vefara í Nottingham, er
órétti voru beittir. Kjör þeirra er kúgaðir voru og við harð-
stjórn áttu að búa, snertu jafnan næman streng í hjarta hans.
I einu bréfa sinna til tyrkneskra hershöfðinga hvetur hann
öfluglega til betri meðferðar á föngum. Þá er um slíkt var að
rasða var þjóðerni, trúarstefna eða hörundslitur engin hindrun
á vegi hans. »Þá er um nauðsynjamál mannkynsins er að
ræða veit eg engan mun á Grikkjum og Tyrkjum*, ritar hann.
Samúð hans náði þannig til óvina sem vina. Var eigi að furða
þótt að maður svo víðfeðmur í skoðunum væri eigi háður