Eimreiðin - 01.10.1924, Qupperneq 70

382
RITSJÁ
EIMREIÐIN
sem afvegaleiddu kirkjuna, þegar er tók aÖ dofna YÍ*r trúarhitanum
frumkristninni, og kom henni út í trúarlærdómakviksyndið. Og það sem
kirkjunni hefur stundum orðið mest til falls, er það, að hún hefur látiö
heimspeki samtíðar sinnar hafa meiri áhrif á sig en fagnaðarboðskap Hrists-
Ekki fer það framhjá manni við lestur kaflans um hina nýrri siðfræði,
sem er annars ljómandi skýrt og Ijóst ritaður, hversu skoðanirnar eru
skiftar hjá siðspekingunum um það í hverju siðgæðið sé fólgið, um upP'
runa þess og aðstæður. Má segja, að þar sé hver höndin upp á móti
annari, og að einn rífi niður það sem annar byggir upp. Þannig mótmaehr
Davíð Hume því, að siðferðistilfinningin eigi rót sína í sjálfsbjargarhvötum
vorum og hafnar því í rauninni þeim grundvelli, sem hin svonefnda vís-
indalega siðfræði byggir á. Og sjálfur Kant verður að lokum að leita til
trúarinnar til þess að finna þá lausn á gátum tilverunnar, sem sættir
hann við lífið, svo það liggur við, að siðgæðið verði hjá honum þjón-
uslumey trúarinnar að lokum, þvert ofan í það, sem hann ætlaðist til-
Og hvað verður úr raunspeki Comtes, þrátt fyrir alla skarpskygnina og
vísindasniðið? Ekki gefa viðburðir síðustu ára trausta ástæðu til að ætla,
að mannkynið, þessi mikla vera (le grand étre"), sem Comte trúði á, verði
sérlega aðlaðandi átrúnaður í náinni framtíð.
Það er unun að því að kynnast skoðunum beztu og vitrustu manna,
og eg er höfundi þessarar bókar þakklátur fyrir það, að hann hefur nu
gefið oss yfirlit yfir sögu mannsandans líka á sviði siðfræðinnar. Eg gerl
ráð fyrir, að bókin verði mörgum fróðleiksfúsum Islendingi aufúsugestur.
En við lok lestursins eru það einkum tvær spurningar, sem koma fram >
hugann: Að hverju leyti er stefna sú í síðari tíma siðfræði, sem höf.
kallar vísindastefnu, vísindalegri en siðfræði Krists? Felur ekki siðfræð'
hans í sér alt, sem hin svonefnda vlsindalega siðfræði hefur að bjóða?
Sem stendur get eg ekki svarað fyrri spurningunni, en þeirri síðari svara
eg óhikað játandi, og eg er sannfærður um, að höf. er mér þar samdóma.
Nokkur nýyrði eða áður lítt notuð orð koma fyrir í bók þessari, og
flest viðfeldin. Þó kann eg ekki við orðið óskópnir (bls. 42>, sem höf-
notar yfir útlenda orðið kaos; óskapnaður er miklu betra, enda í sam-
ræmi við orðið skapnaður, sem höf. notar yfir kosmos. Sv. S.
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA, V. ár. 1923, er
hið prýðilegasta bæði að frágangi öllum og efni, undir ritstjórn sera
Rögnvalds Péturssonar í Winnipeg. Tvéir austur-Islendingar eiga Þar
góðar greinir, þeir Guðmundur Friðjónsson og Steingrímur Matthíasson,