Eimreiðin - 01.07.1927, Side 111

eimreidin
RITSJA
303
þekkingin geti aldrei gert oss mennina frjálsa, sé henni ekki beitt í
kærleika. Þekking án kærleika veröur jafnan eins og bifur sveðja í
höndum óvitans.
Þýðandinn á þökk fyrir verkið, og guðfræðilegar bókmentir íslenzkar
hafa auðgast mjög við það, að þessi bók er út komin á voru máli.
Hún flytur öllum, jafnt guðfræðingum sem öðrum, mikið og margbrotið
umhugsunarefni. Sv. S.
Guðmundur Finnbogason: VILHJÁLMUR STEFÁNSSON. Ak. 1927.
(Bókav. Þorsteins M. Jónssonar).
Það er altaf andleg hressing og styrkur að því að Iesa æfisögur brautryðj-
enda, hverrar þjóðar sem eru. Og ekki ætti það að draga úr ánægjunni
af Iestri þessarar bókar, að söguhetjan er af íslenzku bergi brotin.
Guðmundur Finnbogason hefur hér gefið yfirlit verka Vilhjálms og tekið
þann kostinn að láta söguhetjuna segja sem mest frá sjálfa. Þetta hefur
sína galla, af því vér heyrum minna um Vilhjálm fyrir bragðið, eins og
hann kemur höfundinum fyrir sjónir. En það hefur einnig sína kosti, af
því að Vilhjálmur er snillingur að segja frá. Og bókin er mestmegnis
kaflar úr sjálfsæfisögu hans. Draumur hans frá æskuárunum, um að vinna
sér nokkuð til frægðar í bókmentunum, hefur vissulega ræzt, þótt mest
hafi kveðið að honum sem skáldi athafnanna. Æfi hans sem rithöfundar
°9 landkönnuðs er ein löng og óslitin sigurför, eins og ritstjóri hins ágæta
tímarits Forum komst að orði um hann fyrir skömmu. En sú sigurför
hefur kostað þrotlausa baráttu, eins og bækur hans sýna bezt sjálfar.
Eftir að sagt hefur verið af ætt Vilhjálms og uppruna, er í bók þessari
Slögt yfirlit um rannsóknarferðir hans árin 1906—’07, 1908—'12 og 1913
—’18 og síðan stuttur kafli um kenningar hans og skoðanir um heim-
skautslöndin, einkum eins og þær koma fram í bók hans „The Northward
Course of Empire“. Þá er kafli um afskifti hans af Wrangelsey og loks
fjórir þýddir kaflar úr bók hans „Veiðimenn á Norðurvegum". Oss hefði
fýst að heyra meira en hér er sagt af árangri rannsókna Vilhjálms á
norðurvegum, einkum í mannfræði og skyldum efnum. Bækur hans eru
fullar af fróðleik um siðu og háttu Eskimóa. Hann hefur gerbreytt hug-
nvndum manna um heimskautslöndin og sýnt fram á, hve lífvænleg þau
séu víða. Á þetta mikilvæga atriði er að vísu minst í 5. kafla bókarinnar,
en aðeins lauslega. Gaman hefði verið, að fylgt hefði bók þessari skrá
yfir öll ritverk Vilhjálms. Hér er minst bóka hans hinna helstu, en auk
þess hefur hann ritað fjölda greina í ýms tímarit, og sem stendur starfar