Eimreiðin - 01.01.1934, Síða 73

ElMREif)]^
MAKROKOSMOS
53
hlekkjaður við jörðina, þessa örsmáu rykögn sína í rúminu,
°9 starir út í geigvænleg geimdjúpin, en hann á samt vonina
Urn meira Ijós framundan, og það sættir hann við smæð sína
°9 einstæðingsskap meira en nokkuð annað.
Andromedu-stjörnuþokan, eða M 31, nálgast sólkerfi vort
um 300 km. hraða á sekúndu, eða gerði það réttara sagt
ynr um miij5n ára, því ljósmynd, sem tekin er af M 31 í
ua9. er til orðin fyrir ljós, sem fór þaðan fyrir um miljón ára,
um það leyti sem frumfeður vorir og frummæður voru
auvilt og varla farin að hefja sig upp úr dýraríkinu. Það
9efur ef fjj vjjj ejnhverja hugmynd um fjarlægð þessa stjörnu-
sem einna næst mun voru, að Ijósið, sem fer 300,000
'iómetra á sekúndu, skuli hafa þurft allan þann tíma, sem
, nn er síðan maðurinn var á frumstigi sínu og var að hefja
f'9 Upp úr dýraríkinu, til þess að ná þaðan og hingað til
larðarinnar, — og þó þekkja stjörnufræðingar nú sólnahöf,
Sern eru miklu lengra í burtu en þetta. Stjörnufræðingar segj-
nú vita um alt að 2 miljónir stjörnuhafa eða vetrarbrauta
' 9eimnum og búast við, að þessi tala komist upp í 16 milj.,
^Sar hinn nýi 200 þuml. stjörnukíkir kemur í notkun. Meðal-
larlaegðin milli þessara stjörnuhafa er um 2 miljónir ljósára.
a? 'engsta, sem mönnum hefur enn tekist að skygnast út í
9eiminn, er um 140 miljónir ljósára. Menn halda að um 2000
^’íjónir sólna séu að meðaltali í hverju stjörnuhafi. Þannig
Pa 1 stórum dráttum útsýn vor mannanna yfir heiminn —
j^akrokosmos — eins og vér þekkjum hann í dag, og óneitan-
9a er sú útsýn æði mikið víðfeðmari en var fyrir 4 öldum,
Urt1 bað leyti sem Kopernikus stofnaði hina nýju stjörnufræði
riti sínu hinu fræga: De orbium coelestium revolutionibus.
^ ^enning Einsteins um tímarúmið hefur leitt stjörnufræðinga
1 rökræður um takmörk alheimsins. Hér er ekki ætlunin
^ ^ýsa þeim rökræðum. Aðeins má geta um þá tilgátu Jeans,
, alheimurinn sé hringlaga, að ummáli um 502 miljónir ljós-
nra> þvermálið um 160 miljónir ljósára og geisli hringsins því
miljónir ljósára. Einstein hefur haldið því fram, að tíma-
se boglína. Út frá þeirri kenningu, sem enn er óhrakin,
Ur ]eans gefið í skyn, að hefðum vér nægilega sterkan
°rnukíki, mundum vér geta séð »í kringum* alheiminn, alla