Eimreiðin - 01.01.1934, Síða 126

106
RITSJÁ
EIMREIÐIN
og menningarsögulegt gildi fer ekki aö listrænum Iögum, — og einmil*
máliö á bókinni er út af fyrir sig heilsteypt listaverk, því að höfundur
víkur hvergi frá því um hársbreidd, jafnvel ekki, þótt hann taki sjálfuf
til máls.
Hagalín hefur þarna skapað frásagnarstíl, sem enginn getur frá hon-
um tekið, af þeirri einföldu ástæðu aö enginn er fær um það. Hinsvegar
er höfundi ekki ráðlegt að rita fleiri bækur á þessu máli, því að um
leið og nýja brumið fer af því, missir það tökin á þeim lesanda, sem
ekki veit og skilur, hvað bak við það býr.
Saga Hagalíns gerist á Ströndum norður, en um þann landshluta hafa
menn víðast hvar æði-óljósar hugmyndir, — og mættu því ýmsir aetla,
að svona tali fólk þar yfirleitt nú á dögum. Slíkt er hálfur sannleikur,
en ekki allur, svona álíka og ef menn segðu, að málið á „Speglinum
væri daglegt mál Reykvíkinga yfirleitt.
Raunar má finna þarna á Ströndum ennþá gamla menn og konur, sem
komast nálægt því, en svo kemur listamaðurinn til skjalanna, dýpkar Þ*r
línur, er sérkennin sýna og samræmir heildarsvipinn, — það er hans hlutverk'
í þessari bók Hagalíns eru fjórar persónur, er mest koma við sögu-
Kristrún Sfmonardóttir, húsfreyja í Hamravik, Olafur og Falur, syn|r
hennar, og að Iokum Aníta Hansen.
Aníta Hansen er sveitastúlkan, sem bíður skipbrot í borginni °3
hverfur aftur til sveitarinnar. Þetta er fremur fátítt fyrirbrigði og má vera,
að sumum finnist helzt til mikið ævintýrabragð að frásögninni um kofliu
hennar til Hamravíkur. Ólafur er maður, sem íklæðist alvæpni guðs
að þjóna djöflinum. Á slíka menn deilir höfundur miskunnarlaust.
Falur er gripinn glóðvolgur úr greipum lífsins. Hann og hans Hkar
ganga ennþá ljósum Iogum þar norður frá. — Kristrún er sennilega þanmS
til orðin, að höfundur hefur tekið tvær eða þrjár einkennilegar, gawlar
konur, sem hann þekti, varpað þeim 5 deigluna og gert úr eina persónu-
Um þann smíðisgrip væri freistandi að fjölyrða, en rúmsins vegna verður
einungis stiklað á stærstu steinum. Kristrún er góð kona, sem hefur 1
sér kraft guðhræðslunnar, en afneitar hennar yfirskini. Hún skilur fvr en
skellur í tönnunum og fyrirgefur þar af leiðandi fyr en fallið er á kná-
Hún er gömul kona, sem margt hefur reynt um dagana og lært af reynsl"
unni. Hún er samfeld mynd, sem rithöfundurinn hefur brætt úr brotasilffl
veruleikans og helt í mót sinnar eigin hugkvæmni. En þessu gIeYnlir
lesandinn, hann minnist Kristrúnar í Hamravík, ekki sem söguhetju, heldur
sem lifandi mannveru. — Slík eru snillings tök.
Böðvar frá Hrtífsdal■
Theodór Friðriksson: HÁKARLALEGUR OG HÁKARLAMENN-
Aldahvörf I. — Reykjavík 1933. Bókadeild Menningarsjóðs.
Þessi litla bók, 135 bls. 8VO, með 17 myndum og teiknimynd af ha
karli á kápunni, er ekki einungis bezta rit Theodórs Friðrikssonar, heldur
einnig bezta ritið, sem Menningarsjóður hefur gefið út, með tilliti til 3