Eimreiðin - 01.07.1953, Blaðsíða 22

174
UPPHAF ERKISTÓLS 1 NIÐARÓSI
EIMREIÐlN
því að nú varð kirkjan og erkistóllinn styrkasta stoðin undir
landvinningapólitík Hákonar gamla.
Þannig lauk löngum og merkilegum kafla í þróunarsögu inn-
anlandsmála bæði andlegra og veraldlegra i Noregi.
Upphaflega hafði það verið venja í Noregi, að konungurinn
var stærsti landeigandinn, og vald hans hvildi að miklu leyti
á jarðeignum hans, og þaðan komu einnig hans drýgstu tekjur.
En smátt og smátt varð kirkjan stærsti landeigandi Noregs og
sem slík einnig áhrifamest í innanlandsmálum.
Með vaxandi valdi og auknum auðæfum kom krafa lénsaðals-
ins norska um það, að konungsembættið yrði veglegra og valda-
meira, og framar öllu, að horfið vrði frá því að láta sauðsvartan
almúgann velja konunginn á þingum. f stað þess skvldi koma
erfðakonungar, sem studdir væru af kirkju og aðli.
Til þess að gera konungsvaldið veglegra og persónu konungs-
ins ókreinkjanlega þurfti vígslu og blessun kirkjunnar. Því hærri
persóna kirkjunnar, sem framkvæmdi krýninguna, því betra;
verður þá skiljanlegri hin nána samvinna aðals og kirkju við
stofnun erkistólsins norska. Kirkjur fslands, Færeyja og Græn-
lands fylgdu auðvitað á þessu tímabili í meginatriðum söm u
stefnu og erkistóllinn í Niðarósi gagnvart páfastólnum. Meðan
erkistóll og konungar börðust um völdin í Noregi var sjálfstæði
þeirra landa, sem studdu erkistólinn, lítil hætta búin frá hendi
hins norska konungsvalds. En frá þeirri stundu, sem sættir
komust á með erkistól og konungsvaldi, lagði kirkjan blessun
sína yfir landvinningastefnu Noregskonungs. Þá voru erkistóll-
inn í Niðarósi og páfastóllinn ekki framar hlífiskjöldur hinna
gömlu, norsku nýlendna, og þá var aðeins tímaatriði, hvenær
sjálfstæði þeirra var úr sögunni.
Á minningarhátiðinni í Niðarósi á þessu sumri var öðru vísi
um að litast en þá er Jón Birgisson var vígður fyrstur erki-
biskupa í Noregi. Horfin er hin forna Kristskirkja, þar sem
stofnun erkistólsins fór fram á sínum tíma. Enginn erkibiskup
situr nú á stóli í Niðarósi, og enginn kardínáli sat þar í sumar
í hásæti við hlið konunga. Dýrð og hátíðleiki kaþólskrar ha-
messu, reykelsisilmurinn og tign latneskra sálma, skart og glit'
klæði aðals og andlegrar stéttar, allt var þetta úi- sögunni. En