Eimreiðin - 01.07.1953, Page 50

202
INDVERSKAR BÓKMENNTIR
EIMREIÐIN
frægustu rita eftir Kalidasa er ástarsagan Malavika og Agnimitra,
rituð í leikritsformi af mikilli snilld. Málfræðingurinn mikli,
Patanjali (um 150 f. Kr.) getur um ljóð, sögur og leiki í riti sínu
Mahabhasya. og frá 4. öld f. Kr. er kunnugt um skáldið Subandhu,
sem samdi bæði sögur og leikrit, og mætti svo fleiri telja.
Meðal rita eftir Kalidasa eru tvö söguljóð, auk leikrita, annað
um Raghu-konungsættina og hitt um hjónaband Parvati og Siva,
foreldra herguðsins Kumara. Eftir hann er einnig hin heimsfræga
bók Sakuntala. Steingrímur skáld Thorsteinsson þýddi bók þessa
á íslenzku, og kom hún út í Reykjavík árið 1879 og naut mikilla
vinsælda hér á landi um langt skeið. Ýms seinni tíma skáld hafa
haft að yrkisefni þann boðskap, sem Kalidasa flytur í Sakuntala.
Nægir að nefna Goethe og Tagore. Danska skáldið Holger Drach-
mann orti einnig út af sögunni kvæðið Sakuntala, sem Árni heit-
inn Pálsson þýddi á íslenzku. Kalidasa er skáld gleði og ásta.
Lífsskoðun hans er þrungin unaði og fögnuði yfir fegurð jarð-
lífsins. Hann er meistari í þeirri list að lýsa kærleikanum í hans
mörgu myndum. Ekkert skáld stendur honum þar á sporði, og
stíll hans er talinn bera af stíl allra annarra, er á sanskrít hafa
ritað.
Annað frægt skáld frá þessum tímum var Brahmana-konungur-
inn Sudraka. Leikrit hans, Litli leirvagninn, hefur verið þýtt á
mörg tungumál og leikið í London og New York við mikla aðdáun
og hrifningu. Fjöldi annarra skáldrita, bæði í bundnu máli og
óbundnu, eru til á sanskrít, þótt ekki verði nánar rakið hér. Meðal
hinna mörgu leikrita skal aðeins nefna Gitagovinda eftir Jay-
adeva, sem uppi var við hirðina í Bengal (1175—1200). Þessi
leikur, úr flokki þess indverks leikrita-skáldskapar, sem er allt
í senn, söngleikur, danzsýningar, bendingaleikir og drama, vakti
svo mikla hrifningu fyrir frumleik sinn, fegurð og hugkvæmni,
að stælingar hafa verið gerðar af honum svo margar, að ekki
verður tölu á komið. Þar er í söng og leik lýst ástum, skilnaði og
endurfundum Radha og Krisna. Skáldverk þetta er talið einstætt
í heimsbókmenntunum vegna fjölbreytileiks í Ijóðaháttum, lita-
skrauti sýninga, unaðslegrar hljómlistar og frumleiks í túlkun
og lýsingu atburða og skapgerðar persónanna.
Bókmenntir á sanskrít eru svo umfangsmiklar, að ef ætti að
lýsa þeim til hlítar, væri það efni í margar þykkar bækur. Sans-
krít er nú að vísu talið dautt mál, en við marga háskóla er tunga
þessi kennd, og fjöldi sérfræðinga í þessari fornfrægu tungu Ind-