Eimreiðin - 01.10.1953, Page 16

252
VALTÝR Á GRÆNNI TREYJU
EIMREIÐIN
á Brekku í Fljótsdal, var fæddur 1751. Hér er því sennilega um
missögn að ræða, og maðurinn hafi verið sendur með peninga fra
sýslumanninum í fógetakassann á Suðurnesjum. Ef hann hefur
verið drepinn til fjár, er varla önnur skýring fyrir hendi, og þa
er hann að fara af stað, í stað þess að koma heim, eins og 1
sögunni greinir. En þá rekst maður á það, sem er næsta torskilið
í þessu máli. Nú hafði sendimaður orðið laus við þessa peninga.
og ekki getur Valtýr á grænni treyju skilað þeim aftur. Nú er
hann grunaður um að hafa náð þeim af sendimanni og því einn
manna vitað hvar þeir voru niður komnir, og svo er hann drepinn,
án þess að peningarnir komi í ljós, og var þá hægt að gera ráð
fyrir því, að þeir væru að eilífu týndir. Hlutu í slíkt mál að drag-
ast fleiri eða færri af heimamönnum Valtýs og jafnvel frændur
og vinir, og orðið hið umfangsmesta mál. Þetta virðist þurrka út
meginatriði sögunnar eða þá að það vanti mikilsverða hluti til
skýringar, því að svona rökfræði fær ekki staðizt, jafnvel á þess-
um tíma. Hins vegar kemur það nú í ljós, að misgáningur verður
hjá sagnaritara um það, hvar verknaður þessi skeði, og lætur hann
það verða á milli bæjanna Vaðs í Skriðdal og Sauðhaga á Völlum,
en alþýða geymdi örnefnið og það fram á þennan dag, þar sem
maðurinn var drepinn, Símonarlágina fyrir sunnan túnið á Eyjólfs-
stöðum, og alþýðuna verður að marka, og þá líka að marka um
það, að þessi morðsatburður hafi skeð, hversu órökrænt sem
sagt er frá tildrögum.
Þá er það græna treyjan, sem á að vera svo einkennandi bún-
ingur fyrir Valtý á Eyjólfsstöðum, að maður honum nákunnugur
og granni hans nefni hann frekar Valtý á grænni treyju en t. d.
Valtý á Eyjólfsstöðum, sem hann hlaut þó að skynja, að var
hættulegt fyrir þennan granna sinn, þar sem um annan Valtý
var að ræða. En hér mun hafa orðið einna mest rangfærsla eða
misskilningur í sögusögninni. Það er til kvæði eftir Guðmund
Filippusson, hreppstjóra í Húsey í Hróarstungu, sem var f. 1743,
þar sem hann lætur grænu treyjurnar og rauðu kjólana eigast við:
„Tak þig í akt, mín treyjan græna, trúðu ekki honum rauða kjól“.
og ennfremur: ,,Þú mátt vel gá að þinni bæn, þegar fram fellur
treyjan græn“. Er kvæðið auðsýnilega miðað á samskipti alþýð-
unnar og valdsmanna, þar sem alþýðan er grænu treyjurnar, og
mundi engum detta í hug, að slíkt hefði verið hægt að nota 1
skáldlegu líkingamáli, ef grænu treyjurnar hefðu verið einkennis-
búningur fárra ríkra manna, sem þá líka voru á þessum tíma
ákaflega fáir. Sést einmitt á þessu, að hér er um almennan bún-