Eimreiðin - 01.01.1967, Blaðsíða 41

ÚR BRÉFUM DAVÍfíS STEFÁNSSONAR
21
ort á síðustu missirum ævi hans. Hitt er sjálfsagður hlutur, að þar
er bál æskunnar orðið að glóð (og er ég engan veginn viss um, að
glóð sé ekki jafnheit báli!).
Hollusta Davíðs ungs gagnvart skáldköllun sinni hlaut að mynda
með honum þá kröfu til frelsis, sem var einhver ríkasta hvöt hans
á þeim aldri, svo sem kvæði og bréf bera samhljóða vitni um. Ég
býst við, að honum hafi oft verið metin sú hvöt til lausungar, en
mín skoðun er sú, að frelsis-hvöt og -krafa Davíðs, ungs, hafi fyrst
og fremst stafað af hollustu hans við skfídköllunina. Hann taldi
sér skylt að vera óháður öllu — nema kölluninni og sínu eigin
eðli, en hver efniskjarni köllunarinnar var, og aðalviðhorf, hef ég
þegar ítrekað lýst. Frjáls, óháður, sjálfstæður, heill, sannur, ein-
arður, náttúrlegur, andlegur — þetta var það, senr Davíð taldi köll-
un sína, sem skálds og manns, — talsmaður, varnarmaður alls slíks
taldi hann sér skylt að vera — og honum var það ljúft, því að Sann-
leikurinn hafði, á hugljómunarstund, blasað við honunr ungunr
og hertekið lrjarta hans; allt þetta er líka einmitt það, sem hver
maður þráir innst inni. M. ö. o.: Davíð var einarður elskhugi Lífs-
ins; talsmaður, varnarmaður lifenda — manna og dýra — allra
lrelzt olnbogabarnanna og þeirra, sem eitthvað leggja í sölurnar
fyrir fyllra líf. Vaxandi aldur og reynsla hlaut, héldi hann braut
sinni beinni, að gera hugmyndina um Guð (og Krist) æ ríkari í huga
hans, en það koma fram í skáldskap hans, óbeint ef ekki beint.
Hvernig átti Davíð að bregðast við þjóðlífs- og menningarþróun
er gengur æ meir í berhögg við ævilanga hugsjón hans og trú?
Hvernig við þjóðfélagi, hvernig við menningu, senr fer æ lengra í
þá áttina að gera menn að hjarðarnúmerum? Hvernig við list, sem
á öllum sviðum fjarlægist náttúruna — ýnrist á vit hins vélræna eða
hins órökræna, sem enginn getur fylgzt með hvort lröfundur sjálf-
ur skilur frenrur en hver senr er annar? Davíð hataðist við þetta
allt og þvíumlíkt — af þvi að æskuviðlrorf hans voru að aðalinni-
haldi óbreytt allt til æviloka. Ollu þessu — öllu sem hann hafði
hatað ungur — „sendi Davíð tóninn“, svo að ég noti orðalag rit-
dómarans, allt til æviloka. Það þurfti enginn að ganga í grafgötur
um við hvers konar menn Davíð átti m. a. er hann nefndi þá „menn,
senr frenrja hin andlegu morð“. Þeir voru vitanlega af mörgu tagi,
þó að Davíð lrafi þarna fundið þeirn samnafn. Hann hefur nefnt
sum afbrigðin nægilega skilmerkilegum tegundarnöfnum, eins og
t. d. „furstinn“ — m. ö. o. einræðisherrarnir, grímuklæddir senr