Eimreiðin - 01.05.1968, Síða 12

84
EIMREIÐIN
vor og viðhorf eru á fleiri lund en margan grunar, runnið af forn-
um arfi. Þetta allt og fjölmargt annað myndar til samans eina
heild, sem einu nafni kallast íslenzk menning. Markmið vort sem
þjóðar er að varðveita hana, efla og göfga, og þó án einstrengings-
skapar eða ofmetnaðarfullrar þjóðernisstefnu. Enda er íslenzk
menning ekki einangrað fyrirbrigði heldur einn drátturinn í heildar-
svip vestrænnar menningar, en að vísu sá sem oss er kærastur
og trúað fyrir að ekki afskræmist. Og það gerir hann svo bezt, að
hann skýrist og göfgist í samræmi við það sem bezt er í heildar-
myndinni. íslenzk menning hefur ætíð þegið frjóvgandi áhrif frá
menningu annarra þjóða, hún hefur ekki einangrazt, jafnvel á
þeirri tíð, þegar landið var langt úr þjóðbraut, og hún gerir það
ekki enn og má ekki gera það. Sú er sannfæring mín, að þetta sé
hið æðsta takmark þjóðar vorrar, að treysta þjóðmenningu vora af
fornri rót, í sívakandi snertingu við það sem bezt er og heillavæn-
legast í fari þeirra menningarþjóða, sem vér eigum samskipti við.
En lítið stoðar að tala fagurlega um menningararf og háleitar
hugsjónir, ef ekki er vel séð fyrir forsendum þess, að nokkur
menning og nokkurt líf þrífist, en þær eru frelsi þjóðarinnar, heil-
brigt stjórnarfar og góð lífsskilyrði í landinu. Þetta er grundvöllur-
inn undir fótum vorum, frumskilyrðin sem fullnægja verður. Frelsi
höfum vér fengið og teljum það nú sjálfsagt eins og lífsloftið, sem
vér öndum að oss. En þó kostaði það langa baráttu, sem sagan
greinir frá, og nú og framvegis þarf að hafa fulla gát í þessu efni.
Sjálfstæðisbarátta lítillar þjóðar er ævarandi, hefur verið sagt, og
það er satt og oss íslendingum er hollt að leggja það á minnið.
Stjórnarfar vort, sem deilt er um frá degi til dags, er þó eigi að
síður ávöxtur þeirrar þjóðfélagsskipunar, sem vér viljum búa við
eins og þær þjóðir allar, sem næst oss eru og skyldastar að menn-
ingu og hugsunarhætti, hinar vestrænu lýðræðisþjóðir. Þetta þjóð-
skipulag heimilar hverjum manni að segja opinskátt skoðun sína
um þjóðfélagsmál og berjast fyrir henni. Þessu fylgja deilur og
átök, sem ekki eru alltaf geðfelld, en þetta er þó það fyrirkomu-
lag, sem vér æskjum oss helzt. En aldrei ætti það að gleymast,
að frelsið til opinberra deilna um þjóðfélagsmál leggur miklar sið-
ferðilegar skyldur á menn, því að það má ekki nota til mann-
skemmda og þaðan af síður til skaða fyrir þjóðarhag. Fyrir hon-
um verða sérsjónarmið einstaklinga og flokka að víkja. Alþingi er
kjarni stjórnarkerfis vors, og það á að vera oss metnaðarmál að