Eimreiðin - 01.05.1968, Page 19

BESSASTAtíllt
91
landi á Djúpavogi, í Grindavík
og Vestmannaeyjum, drápu fólk
og rændu. Eitt skipanna kom á
Seyluna við Bessastaði og strand-
aði þar. íslendingar, sem þá voru
á Bessastöðum, vildu leggja að
skipinu og leysa úr haldi íslenzkt
fólk, sem um borð var, en höf-
uðsmaðurinn, Holger Rosen-
kranz, þorði ekki, og hlaut af
mikið ámæli, en ræningjarnir
sluppu.
Um 1639 kom liingað til lands
Henrik Bjælke og varð höfuðs-
maður á Bessastöðum og léns-
maður. Hann eignaðist hér á
landi margar jarðir, varð vellrík-
ur og lánaði konungi sínum fé.
Árið 1662, í tíð Henriks Bjælkes,
urðu hér á landi atburðir, sem
lengi var minnzt. Það var í Kópa-
vogi mánudaginn 28. jéilí, að
Bjælke höfuðsmaður tók hylling-
areiða af fulltrúum landsmanna,
sem þar rituðu undir hina nýju
einveldisskuldbindingu til lianda
Friðriki konungi þriðja, arfa-
kóngi Islendinga. Ætlunin hafði
verið að taka hyllingareiða af
mönnum á Bessastöðum, en höf-
uðsmaður tafðist á ferð sinni, og
stefndi mönnum í Kópavog, en
þar voru fyrir danskir hermenn.
Eftir eiðtökuna hélt höfuðsmað-
ur ágæta veizlu í stóru tjaldi, 9
faðma löngu. Hafði hann þar
hljóðfæraslátt mikinn, og var
leikið á trómetur, fíól og bumbu,
og léku sex trómetarar. Þrjár
fallbyssur voru í Kópavogi, og
var skotið af þeim, en herskipið
á Seylunni svaraði sjkotunum.
Um nóttina var skotið flugeld-
um, en veizlan stóð lengi nætur.
Síðast á 17. öld urðu breyting-
ar á skipulagi landsstjórnar á Is-
landi. 1683 var settur landfógeti
og árið eftir, 1684 stiftamtmaður
eða stiftbefalingsmaður og 1688
loks amtmaður. Hið gamla hirð-
stjóra- eða lröfuðmannsembætti
var lagt niður, en landfógeti og
amtmaður hölðu æðstu völd inn-
an lands og sátu á Bessastöðum.
Fyrstur landfógeta var Kristó-
fer Heidemann. Hann var á
Bessastöðum 10 ár og lét reisa
þar úr timbri framkirkjuna, sem
áður hafði verið úr torfi. Þá gerði
Heidemann út þilskip og hafði
talsverðan bátaútveg, bæði fyrir
sjálfan sig og konung.
Árið 1766 kom að Bessastöð-
um Magnús Gíslason, er orðið
hafði amtmaður fyrstur íslenzkra
manna. Magnús bjó að Leirá í
Borgarfirði fyrstu embættisár
sín, en á árunum 1760 til 1765
lét hann reisa Bessastaðastofu,
sem enn stendur. Um miðja 18du
öld voru á Bessastöðum Skúli
fógeti og Bjarni landlæknir Páls-
son, sem þar setti fyrstu lvf jabúð
sína, 1760, áður en hann fluttist
að Nesi við Seltjörn. Á Bessa-
stöðum hófst einnig fyrsta ís-
lenzka læknisfræðikennslan, er
Bjarni Pálsson tók að kenna