Eimreiðin - 01.05.1968, Page 87

RITSJÁ
159
hinum fornu landafundum íslendinga
í vestri gerð rækileg skil. Þriðji þáttur
fjallar um Nýja ísland; fjórði þáttur
rekur útflutninga frá íslandi til Vest-
urheims til 1914, en sá fimmti ræðir
um aðra kynslóð Vestur-íslendinga í
Kanada. Sjötti jtáttur fjallar í raun-
inni um aðlögun hinna íslenzku menn-
ingarerfða í nýju landi, og er sá þátt-
ur bæði langur og ítarlegur. Sjöundi
þáttur lýsir stofnun Islenzkuedildar
Manitobaháskóla, en áttundi ræðir
framtíðarhorfur. Þá kemur lokaspjall
og síðan fjölmargar viðbætur til skýr-
ingar aðalþáttunum. Að lokum er afar
löng nafnaskrá."
Hinu yfirgripsmikla efni bókarinn-
ar er mjög skipulega niður raðað, og
frásögnin bæði greinagóð og læsileg.
En aðalmarkmið höf. með bókinni,
eins og hann lýsti því í inngangsorð-
um liennar, og áður var vitnað til, er
grandskoðun hans á framhaldandi
áhrifum „íslenzks anda“ í lífi og störf-
um íslendinga í Kanada, og þá um
leið á kanadiskt þjóðlíf í víðtækari
merkingu. Þetta viðhorf gefur bókinni
innra og ytra samhengi. Er auðfundið,
að þar heldur á penna rökfimur mál-
llytjandi, og styður hann rökfærslu
sína með tilvitnunum til rita mikils-
virtra fræðimanna á sviði sögu íslands,
menningar þess og íslenzkra bók-
mennta. Jafnframt sýnir hann með
Ijölmörgum dæmum úr sögu íslend-
mga vestan hafs, liver orkubrunnur og
eggjan til dáða hinar íslenzku erfðir
hafa orðið þeim, með öðrum orðum,
hve áhrifaríkur „hinn íslenzki andi“
hefur með margvíslegum hætti orðið
1 andlegum og verklegum afrekum
þeirra. Kemur hér glöggt fram liin
mikla virðing Valdimars Lindals fyrir
sínum íslenzka menningararfi. Aðdá-
un hans á íslenzkri tungu, sem hann
hefur prýðilega á valdi sínu, og skiln-
ingur hans á eðli hennar og fræði-
gildi lýsa sér ágætlega í kaflanum um
hana, og færir hann fram sterk rök
fyrir því, að henni beri sem kennslu-
grein sess við hlið grísku og latínu
í kanadiskum háskólum. Vil ég bæta
því við, að íslenzka (fornmálið sér-
staklega) er kennd í fjölmörgum hin-
um kunnustu liáskólum Bandarikj-
anna, samhliða íslenzkum fornbók-
menntum, og sums staðar einnig liin-
um nýrri bókmenntum vorum.
Valdimar Lindal er, eins og fjölda-
mörgum öðrum löndum hans vestan
hafs fyrr og síðar, mjög annt um það,
að íslenzk menningráhrif haldi áfrarn
að verða sem öflugust og ávaxtaríkust
í kanadisku þjóðlífi um ókomna tíð,
og liann er bjartsýnn mjög á framtíð-
ina í þeim efnum. Vonandi reynist
liann einnig sannspár. En framhald-
andi áhrifavald „íslenzks anda“ á
Kanadamenn af íslenzkum ættum, og
sem lifandi menningarstraums í þar-
lendu þjóðlífi, er vitanlega um annað
fram undir því komið, í hve ríkum
mæli fólk af íslenzkum uppruna í
landi þar heldur áfram að tileinka sér
„íslenzkan anda“ eins og hann lýsir
sér í bókmenntum vorum, menningar-
og hugsjónarfi vorum. Hef ég j)á jafn-
framt í huga, að allur þorri þess fólks
myndi í framtíðinni verða að afla sér
slíkrar þekkingar af enskum þýðing-
um íslenzkra bókmennta og úr ritum
um íslenzk efni, landið, þjóðina og
sögu liennar, á enskri tungu.
Á hinn bóginn, hvað sjálft þjóðar-
eðlið snertir, mun það sannmæli: „Og
lengi mun lifa í þeim glæðum, sem
landarnir fluttu um sæ,“ eins og Örn
Arnarson komst að orði í hinu snilld-
arlega kvæði sínu, „Ljóðabréf til Vest-
ur-íslendings“ (Guttorms J. Guttorms-
sonar). Eða eins og Einar P. Jónsson
orðar það í snjöllu kvæði sínu til séra
Kjartans Helgasonar: