Tímarit lögfræðinga - 01.12.1987, Blaðsíða 11

sem hlýst af því, að farþegi lætur lífið eða slasast10 meðan á ferð* 11
stendur, ef tjónið má rekja til yfirsjónar eða vanrækslu farsala eða
manns, sem hann ber ábyrgð á. Um sönnunarbyrði fer eftir almenn-
um reglum. Hún hvílir á tjónþola, sjá 140. gr., nema í undantekningar-
tilvikum, sem talin eru í 2. málsl. 2. mgr. 140. gr., sbr. kafla 3.2.1 hér
á eftir.
137. gr. sigll. segir ekkert um, hvaða menn geti bakað farsala bóta-
skyldu með skaðaverkum. Sama er að segja um ábyrgð farmflytj anda
eftir 68. gr. í báðum greinum er talað um mann, „sem hann ber ábyrgð
á“, eins og gert er í skandinavísku fyrirmyndunum. Sé farsali útgerð-
armaður skips, ber hann skv. 1. mgr. 171. gr. ábyrgð á skaðaverkum
skipverja og annarra, er starfa „í þágu skips“.
Eftir aðalreglunni, sem hér um ræðir, ber farsali ekki víðtækari
ábyrgð en leiðir af almennum skaðabótareglum og eftir atvikum ábyrgð
á skaðaverkum sjálfstæðra framkvæmdaaðila. Sama aðalregla gildir
eftir 1. mgr. 138. gr„ sbr. 1. málsl. 3. mgr. 140. gr„ um ábyrgð farsala
á handfarangri, sem týnist eða skemmist, nema í nánar tilteknum
undantekningartilvikum, sbr. kafla 3.2.1. hér á eftir.12
3.2 Sakai'líkindaregla
3.2.1 Skiptapi, strand, árekstur, sprenging, eldur eða galli
Verði líkamstjón farþega rakið til („stafar . .. af eða er í tengslum
við“) skiptapa,13 strands, árekstrar, sprengingar, eldsvoða eða
10 Telja verður, að ákvæðið nái ekki aðeins til slyss 1 venjulegri merkingu þess orðs,
heldur einnig til þess, er farþegi veikist (t.d. af matareitrun). Þann skilning styður
samanburður við 2. mgr. 140. gr., en þar eru notuð orðin „lífs- eða líkamstjón", og
Jrær greinar norrænu sigll., sem svara til 137. gr. ísl. sigll. í 188. gr. dö. sigll. segir
„en passager d0r eller kommer til skade" og í 188. gr. sæ. sigll. segir „personskada
som drabbar passagerare".
11 Hugtökin ferð (137.—138. gr.) eða flutningur (1. mgr. 140. gr.) eru ekki skýrð í sigll.
Líklegt er, að þau verði skýrð allrúmt, sbr. Ulfstein, bls. 3 o. áfr. Benda má á til
samanburðar, að ákvæði laga nr. 34/1964 um loftferðir um ábyrgð flytjanda á líkams-
tjóni farþega gilda um atburði, sem gerast „i loftfari eða þá er farið er upp í loftfar
eða úr því“, sjá 113. gr. loftfl., sbr. l.pdrup, bls. 224 o. áfr. og Grönfors (1984), bls. 106.
12 Aðalreglan um venjulega sönnunarbyrði og sakarábyrgð vegna líkamsmeiðsla farþega
eða tjóns af völdum þess, að handfarangur skemmist eða glatast, er í samræmi við það,
sem gilti eftir 151. og 153. gr. sigll. 1963. Bótamál vegna slyss farþega eru afar fátíð
hér á landi. Um það efni hefur líklega aðeins einu sinni verið dæmt i Hæstarétti,
sjá H 1965, 824.
13 „Shipwreck" i Aþenusamningnum frá 1974, en „forlis" („förlisning") i skandinavisku
sigll.
233