Tímarit lögfræðinga - 01.12.1987, Blaðsíða 12

galla14 í skipinu, flyst sönnunarbyrðin um sök af tjónþola á farsala, 2.
málsl. 2. mgr. 140. gr.15 Til þess að losna undan ábyrgð verður farsali að
sanna, að tjónsatburðurinn verði hvorki rakinn til sakar hans sjálfs
né manna, sem hann ber ábyrgð á. Sama gildir um það, er handfarangur
skemmist eða glatast, 1. málsl. 3. mgr. 140. gr.16
3.2.2 Faiangur, sem ekki er handfarangur
Farsali ber skv. 1. mgr. 138. gr. bótaábyrgð á sakargrundvelli vegna
tjóns, sem hlýst af því, að farangur týnist eða skemmist, meðan á
ferð stendur. Eftir 2. málsl. 3. mgr. 140. gr. hvílir sönnunarbyrði á
farsala um það, að hvorki hann né nokkur maður, sem hann ber
ábyrgð á, eigi sök á tjóninu. Hann er því ábyrgur, ef honum tekst ekki
að sanna þetta.
Síðastgreint ákvæði gildir ekki um handfarangur, sbr. 3.1 og 3.2.1
hér að ofan.
1 2. mgr. 138. gr. er sérregla um það, er peningar, verðbréf eða aðrir
verðmætir munir, t.d. gull, silfur, úr, gimsteinar, skartgripir eða list-
munir glatast eða skemmast. Samkvæmt henni ber farsali ekki bóta-
ábyrgð vegna slíks tjóns, nema hann hafi tekið við verðmætum þess-
um til öryggisgeymslu. Ef svo er, ber hann ábyrgð eftir sakarlíkinda-
reglu, sbr. 2. málsl. 3. mgr. 148. gr., sem áður var vitnað til.
3.2.3 Seinkun
Farsali ber ábyrgð á grundvelli sakar, ef tjón hlýst af drætti, sjá
2. málsl. 137. gr. um seinkun á flutningi farþega og 2. málsl. 1. mgr.
138. gr. um seinkun á flutningi eða afhendingu farangurs.17 Það
telst einnig seinkun í merkingu laganna, ef farsali lætur ekki fara þá
ferð, sem um var samið. Ef farþega tekst að sanna drátt (seinkun)
14 Hugtakið galli í skipinu („defect in the ship“ í Aþenusamningnum frá 1974 og
„mangler ved skibet", „feil ved skipet", „fel i fartyget" í skandinavísku siglingalög-
unum) getur valdið vafa. Er hér aðeins átt við galla í þrengstu merkingu þess orðs
eða tekur ákvæðið til alls vanbúnaðar? (Um hugtökin galli og vanbúnaður, sjá Arn-
ljótur Björnsson (1979), bls. 200). I álitum norrænna nefnda, sem sömdu frumvörp
til breytinga á siglingalögum laust eftir 1980, eru nefnd eftirfarandi dæmi um galla
í merkingu lagafrumvarpanna: laust stigahandrið, gólf, sem skortir nauðsynlegan
búnað til varnar hálku og biluð læsing dyra að farþegaklefa, sem Jtjófur kemst inn í,
sjá Betænkning nr. 924/1981, bls. 15, NOU 1980:55, bls. 62 og SOU 1981:8, bls. 122.
15 Um ástæður þess að sérreglan um skiptapa o. fl. var tekin upp í samninga, sem eru
undanfari Aþenusamningsins frá 1974, sjá m. a. Arkiv for Sjprett 3, bls. 308—310 og
SOU 1971:90, bls. 45.
16 Hugtakið handfarangur er skilgreint í 3. mgr. 120. gr„ sjá 2. kafla hér að ofan.
17 Um seinkun (drátt) á flutningi farþega á sjó, landi eða 1 lofti sjá Sisula-Tulokas.
234