Tímarit lögfræðinga - 01.12.1987, Qupperneq 19

né manns, sem rétt á til dánarbóta eftir farþega.34 Um framsal kröfu
vegna líkamstjóns (þ.á m. dauða) farþega fer því eftir almennum regl-
um, sbr. 3. mgr. 264. gr. hgl. nr. 19/1940 að því er varðar miska-
bætur.35
f 1. mgr. 148. gr. er tæmandi talið, hvar höfða megi mál vegna
flutnings farþega eða farangurs, en í 2. mgr. er aðilum þó heimilað
að semja um varnarþing eða gerðardóm, eftir að tjón er orðið.
10. AÐ HVAÐA LEYTI ERU REGLURNAR
FRÁVÍKJANLEGAR?
149. gr. lýsir meginið af reglum 5. kafla sigll. ófrávíkjanlegt, m.a.
reglur um bótaskyldu farsala. Segir í 149. gr., að fyrirfram megi ekki
semja um frávik farþegum í óhag. Tekur ákvæðið til 130.—148. gr.
og svo reglna 215. gr. um fyrningu á bótakröfum farþega.36 Farsali
getur því t.d. ekki undanskilið sig allri bótaábyrgð, samið um lægri
takmörkunarfjárhæðir eða hagstæðari sönnunarreglur. Eiga þessar
reglur sigll. því það sammerkt með ákvæðum loftferðalaga um ábyrgð
flytjanda að vera að mestu leyti ófrávíkjanlegar, sbr. 119. gr. laga
nr. 34/1964, sem lýsir ógildan áskilnað, sem miðar að því að leysa
flytjanda undan ábyrgð eða kveða á um lægri hámarksfjárhæð en í
lögunum greinir.
Heimilt er að semja um betri rétt en farþegum er áskilinn í lögun-
um, sjá einnig 6. mgr. 141. gr. Ennfremur er aðilum frjálst að semja
sig undan ákvæðum laganna eftir að tjón er orðið og skiptir þá ekki
máli, þótt farþegi gefi að nokkru eða öllu eftir rétt, sem hann annars
ætti.
Ákvæði 149. gr. verður að lesa í tengslum við 150. gr., því að með
síðarnefndu greininni er farsala veittur réttur til að semja sig undan
ábyrgð í nokkrum nánar tilteknum tilvikum. Tilvik þessi varða (1)
tjón farþega, áður en „að því kemur að farþegi stígi á skipsfjöl og
eftir þann tíma að hann er farinn frá borði“, sjá nánar 1. mgr. 150.
34 Sbr. Philip og Bredholt, bls. 233. í 2. mgr. 147. gr. sigll. ræðir um dánarbótakröfu
þeirra, „sem voru á framfæri" hins látna farþega. Þrátt fyrir þetta orðalag leikur
enginn vafi á, að ákvæðið á einnig við um kröfuhafa, sem ekki var á framfæri hins
látna, þegar andlát bar að höndum, t. d. barn, sem fæddist eftir andlát hans.
35 Sbr. Innstilling IX, bls. 22 og 41 og SOU 1971:90, bls. 52.
36 127. gr. er einnig ófrávíkjanleg. Önnur ákvæði 5. kafla eru frávíkjanleg, sjá 121. gr.
241