Tímarit lögfræðinga - 01.02.1995, Page 35

Pétur Kr. Hafstein
hœstaréttardómari
Pétur Kr. Hafstein:
HÆSTARÉTTARDÓMARAR
i.
Hæstiréttur íslands var stofnaður með lögum nr. 22/1919. Samkvæmt þeim
skyldu dómstjóri og fjórir meðdómendur skipa dóminn. Mátti þá eigi setja
dóm með færri dómendum en fimm. Fyrstu dómarar Hæstaréttar urðu Kristján
Jónsson, Halldór Daníelsson og Eggert Briem, sem allir höfðu verið dómendur
Landsyfirréttarins, Lárus H. Bjarnason prófessor og Páll Einarsson sýslumaður
og bæjarfógeti á Akureyri. Sá síðastnefndi tók þó ekki sæti sitt í réttinum fyrr
en 10. maí 1920, en Ólafur Lárusson prófessor gegndi dómstörfum óslitið í
hans stað frá 16. febrúar til þess dags. Kristján Jónsson, dómstjóri í Lands-
yfirrétti, var í öndverðu skipaður dómstjóri í Hæstarétti og gegndi því embætti
til æviloka.
Hæstarétti var í upphafi tryggð nokkur íhlutun um það, hverjir gætu hlotið
skipun í embætti dómara við réttinn. I lögum nr. 22/1919 var það meðal dóm-
araskilyrða, að umsækjandi hefði sýnt það með því að greiða fyrstur dóms-
atkvæði í fjórum málum, og væri að minnsta kosti eitt þeirra einkamál, að
hann væri hæfur til þess að skipa sæti í dóminum. Fyrstu dómaramir vom
undanþegnir þessu ákvæði. Það kom aldrei til framkvæmda, en aðeins einn
maður var skipaður hæstaréttardómari í gildistíð þess, dr. Einar Amórsson
árið 1932. Hann þótti hafa verið búinn að leysa hið svonefnda dómarapróf
margfaldlega af hendi, þar sem hann hafði þá þegar verið dómari í 49 málum
í Hæstarétti. Þetta skilyrði var afnumið með lögum nr. 111/1935, sbr. lög nr.
112/1935. Þá var tekin upp sú skipan, sem enn er lögbundin, að leita skal
umsagnar Hæstaréttar um dómaraefni, áður en dómaraembætti er veitt.
Dómurum Hæstaréttar var fækkað í þrjá með lögum nr. 37/1924, og skyldi
fækkunin koma til framkvæmda, er sæti einhvers dómaranna losnaði næst.
29