Tímarit lögfræðinga - 01.02.1995, Page 62

NÝBYGGING HÆSTARÉTTAR ÍSLANDS
1. FORSAGA
Þegar Hæstiréttur var stofnaður árið 1920, var honum búið aðsetur til bráða-
birgða í Hegningarhúsinu við Skólavörðustíg. Þar var hann til húsa í tæpa
þrjá áratugi við mjög bág skilyrði. Dómhúsið við Lindargötu var reist á ár-
unum 1946 - 1948, og var flutt þar inn í byrjun árs 1949. Enda þótt sú bygging
hafi útlitslega kosti var hún frá upphafi gölluð, bæði tæknilega og skipulags-
lega séð, auk þess sem afar óviðeigandi er, að um húsnæðisleg tengsl sé að
ræða milli Hæstaréttar og Stjórnarráðs íslands.
Hinn 22. apríl 1986 samþykkti Alþingi tillögu til þingsályktunar um að fela
ríkisstjóminni að kanna hvort Safnahúsið gæti hentað Hæstarétti sem dómhús,
er starfsemi Landsbókasafns og Þjóðskjalasafns flyttist úr húsinu. Tillögu
þessari var tekið fegins hendi af dómumm Hæstaréttar, enda löngu tímabært
að huga að nýju húsnæði.
2. STAÐARVAL
Þann 9. október 1991 skipaði dómsmálaráðherra, Þorsteinn Pálsson, nefnd
til þess að gera tillögur um framtíðarlausn á húsnæðismálum Hæstaréttar Is-
lands. Var nefndinni sérstaklega ætlað að huga að því, hvort Safnahúsið við
Hverfísgötu í Reykjavík, í heild eða að hluta, gæti hentað sem dómhús fyrir
Hæstarétt, þegar núverandi notkun þess lyki. Einnig skyldi þó taka aðra kosti
til athugunar, m.a. byggingu nýs húss, er rúrnað gæti starfsemi Hæstaréttar.
I nefndinni áttu sæti Þorsteinn Geirsson ráðuneytisstjóri, sem var formaður,
Bjöm Friðfinnsson ráðuneytisstjóri, Garðar Halldórsson húsameistari, Guðrún
Erlendsdóttir forseti Hæstaréttar, Knútur Hallsson ráðuneytisstjóri og Magnús
Pétursson ráðuneytisstjóri.
I nefndarálitinu kom fram sú skoðun að afar óviðeigandi væri að um hús-
næðisleg tengsl væri að ræða milli Hæstaréttar og Stjórnarráðs Islands. Óháð
dómsvald væri skilyrði heilbrigðs þjóðlífs og bæri að undirstrika sjálfstæði
Hæstaréttar sem æðsta dómstigs landsins í sjálfstæðri byggingu. Bent var á
að plássleysi dómhússins við Lindargötu háði starfsemi réttarins verulega.
Kom m.a. eftirfarandi fram í nefndarálitinu:
Staður 1: Nefndin komst að þeirri niðurstöðu að því fylgdu ýmsir kostir
flytti Hæstiréttur starfsemi sína í Safnahúsið, jafnvel þó að slíkt þyrfti að
gerast í áföngum, eftir því sem húsnæði losnaði. Mælti meirihluti nefndar-
innar með þeirri tillögu sem besta kostinum. Næðist hins vegar ekki sam-
staða um þessa lausn eða þá að framkvæmd hennar yrði ekki talin tímabær,
mælti nefndin með því til vara að byggð yrði nýbygging yfir starfsemi
Hæstaréttar.
Helstu kostir við Safnahúsið töldu nefndarmenn góða staðsetningu og að
56