Tímarit lögfræðinga - 01.02.1995, Side 82

festi almennt viðurkennda óski'áða andmælareglu. Þetta verður látið liggja
milli hluta.
I dóminum er einnig skírskotað til þess að úrskurður hafi ekki verið nægi-
lega rökstuddur, en þeirri röksemd er einungis hnýtt við til að styrkja megin-
röksemdina, að andmælareglu hafi ekki verið gætt.
Hæstaréttardómar 1965, bls. 789 (dómur um meðlagsúrskurð).
Lögtaks var krafizt í eignum S til tryggingar greiðslu til K, eiginkonu hans, meðlags
með tveimur bömum þeirra og lífeyris til hennar sjálfrar. Var lögtakskrafan sam-
kvæmt úrskurði sem fulltrúi yfirsakadómara hafði kveðið upp samkvæmt 15. gr.
laga nr. 57/1921 um afstöðu foreldra til skilgetinna bama og 2. mgr. 4. gr. laga nr.
98/1961 um dómsmálastörf, lögreglustjórn, gjaldheimtu o. fl. í Reykjavík, en sam-
kvæmt þeimi grein skyldu sakadómarar fara með uppkvaðningu meðlagsúrskurða.
Leitt var í ljós að S hafði ekki verið veittur kostur á að lýsa afstöðu sinni til meðlags-
kröfu K, skýra mál sitt og gæta réttar síns að öðm leyti áður en fulltrúi yfirsaka-
dómara kvað upp meðlagsúrskurð á hendur honum 30. desember 1963. Bæri af
þessum sökum að staðfesta niðurstöðu fógeta um að meðlagsúrskurðurinn væri ekki
gild lögtaksheimild.
Hér er andmælareglan ein lögð til grundvallar þeirri niðurstöðu að meðlags-
úrskurðurinn sé ekki gild lögtaksheimild.
Hæstaréttardómar 1978, bls. 782 (Sunnudómur).
Ferðaskrifstofan S fekk flugrekstrarleyfi 1. september 1969, en 30. september 1970
var leyfi S afturkallað frá 1. desember s.á., en 23. nóvember s.á. var S veitt flug-
rekstrarleyfi á ný með vissum skilyrðum. Forstjóri S taldi þá leyfisveitingu einskis
virði þar sem afturköllun fyrra leyfisins hefði valdið svo miklu tjóni að ekki hefði
verið annarra kosta völ en hætta flugrekstri. Niðurstaða Hæstaréttar var sú að
ákvörðunin um afturköllun hefði verið tekin á ólögmætan hátt og voru raktir margir
annmarkar á leyfissviptingunni. Meðal annars var tekið fram í dóminum að við
stjórnarathöfn þessa sem varðaði mikla fjárhagslega hagsmuni S hafi þess ekki verið
gætt að gefa honum færi á að skýra sjónarmið sfn áður en afturköllun var ráðin.
Hér ítrekar Hæstiréttur þá grundvallarreglu í íslenzkum stjómsýslurétti að
stjórnvald eigi að gefa aðila kost á að skýra mál sitt áður en ákvörðun er
tekin sem skerði mikilvæga fjárhagslega hagsmuni hans.23
Andmælareglan var lögfest með stjómsýslulögum nr. 37/1993, sbr. IV. kafla.
Þá hefur Hæstiréttur mótað og fest í sessi meðalhófsregluna.
23 Andmælaregla hafði fyrr komizt á dagskrá, sjá Pál Hreinsson: Stjómsýslulögin, bls. 162.
76