Tímarit lögfræðinga


Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Síða 25

Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Síða 25
Á fyrri tímum voru skiptar skoðanir meðal fræðimanna um hvort kostir kröfuhafa til að færa sönnun að ógjaldfæmi aðalskuldara væru takmarkaðir. Þannig taldi danski fræðimaðurinn 0rsted (1778-1860) að kröfuhafi yrði að færa fram áreiðanlega sönnun fyrir því að hvaða marki greiðsla fengist hjá aðalskuldara. Sú sönnun væri kröfuhafa aðeins tæk í þeim tilvikum þegar hann hefði látið fara fram fjámám hjá aðalskuldara, eftir atvikum með ráðstöfun hins fjámumda í kjölfarið, eða bú aðalskuldara hefði verið gert upp endanlega. Að öllum líkindum var þessi kenning reist á sjónarmiðum fyrri alda um form- bundna sönnun. Aftur á móti er það nú rrkjandi viðhorf að því sé engum sér- stökum takmörkunum háð til hvaða úrræða kröfuhafi getur gripið í því skyni að sanna að aðalskuldari sé ógjaldfær. Gildir því á þessu sviði sem öðrum megin- regla réttarfars um frjálst sönnunarmat, sbr. 1. mgr. 44. gr. laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála.29 Samkvæmt eldri reglum um formbundna sönnun var tilskilið form full- nægjandi til að sanna ógjaldfæmi aðalskuldara. Því þurfti ekki annað að koma til svo ógjaldfæmi aðalskuldara teldist sönnuð en að gert hefði verið árangurs- laust fjámám hjá honum. Með hliðsjón af reglunni um frjálst sönnunarmat yrði þetta ekki lagt til grundvallar nú og því væri ábyrgðarmanni unnt að færa fram andsönnun um gjaldfæmi aðalskuldara. Þannig gæti honum tekist að gera líklegt að fjámám hjá aðalskuldara væri ekki viðhlítandi sönnun um ógjaldfæmi hans svo sem nánar verður rætt í kafla 3.3.3.2.30 Við mat á því hvort ógjaldfæmi aðalskuldara telst sönnuð skiptir máli hvaða tímamark verður lagt til grundvallar. í þeim efnum ræður væntanlega úrslitum hvort ætla megi að engin fullnusta muni fást hjá aðalskuldara þegar kröfuhafi gengur að ábyrgðarmanni og krefst greiðslu úr hendi hans. Þetta skiptir máli þar sem all nokkur tími getur liðið frá því að kröfuhafi tryggir sér sönnun um ógjaldfæmi þar til hann gerir ábyrgðina gildandi en þá gæti fjárhagsstaða aðal- skuldara hafa batnað. Verður almennt að ætla að ábyrgðarmaður geti komið í veg fyrir að greiðsluskylda hans verði virk við þessar aðstæður með því að hnekkja fyrri sönnun um ógjaldfærni aðalskuldara vegna breyttra aðstæðna. Því hefur þó verið haldið fram að kröfuhafi geti gengið að ábyrgðarmanni þótt aðalskuldari verði síðar gjaldfær ef árangurslaust fjámám hefur verið gert hjá honum fyrir kröfunni. Þannig skipti engu þótt kröfuhafi haldi að sér höndum gagnvart ábyrgðarmanni og aðalskuldari hafi eftir fjámámið eignast fjármuni sem unnt væri að ganga að með nýrri fullnustugerð.31 Þessi niðurstaða væri rökrétt samkvæmt eldri sjónarmiðum um formbundna sönnun enda fullnustu- gerðin sem slík nægileg í þeim efnum. Þetta orkar aftur á móti tvímælis í ljósi gildandi meginreglu um frjálst sönnunarmat og fær varla samrýmst þeim 29 í Garantirett I, bls. 165-168, gerir Carsten Smith grein fyrir mismunandi kenningum eldri fræðimanna og rekur þá dóma sem gengið hafa í Noregi um álitaefnið. Sjá einnig Henry Ussing: Kaution, bls. 85, og nánari umfjöllun í neðanmálsgrein 34. 30 Carsten Smith: Garantirett I, bls. 170. 31 Henry Ussing: Kaution, bls. 86 og Enkelte kontrakter, bls. 182. 19

x

Tímarit lögfræðinga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit lögfræðinga
https://timarit.is/publication/586

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.