Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Side 47

hafi verið tilkynnt um fyrirhugaðar innheimtuaðgerðir og gefið hæfilegt svig-
rúm til að komast hjá væntanlegum kostnaði með því að leysa kröfuna til sín.
Með þessu mæla einnig þeir hagsmunir ábyrgðarmanns að gagnstæð regla hefði
væntanlega í för með sér auknar líkur á því að kröfuhafi innheimti kröfuna beint
hjá ábyrgðarmanni þegar ábyrgðin verður virk í stað þess að leita fullnustu
hennar hjá aðalskuldara. Að öðrum kosti tæki kröfuhafi á sig áhættuna af því að
þurfa að bera kostnað við árangurslausa innheimtu kröfunnar hjá aðalskuldara.
Þrátt fyrir þessar röksemdir verður ekki fullyrt um hver réttarstaðan er.77
4.5 Takmarkanir á rétti ábyrgðarmanns til að hafa uppi mótbárur
gagnvart kröfuhafa
4.5.1 Almennt
Um kröfuábyrgð gildir sú meginregla að ábyrgðarmaður getur haft uppi allar
þær sömu mótbárur við kröfuhafa og aðalskuldari. Þetta á við án tillits til
afstöðu aðalskuldara og getur ábyrgðarmaður jafnvel borið fyrir sig mótbáru
þótt aðalskuldari hafi fallið frá henni. Að öðrum kosti gæti aðalskuldari haft
óeðlileg áhrif á stöðu ábyrgðarmanns.78 Þær mótbárur sem hér koma til álita
geta lotið að því að krafa hafi aldrei verið til, hún sé fallin úr gildi eða efni
hennar hafi verið breytt frá því sem upphaflega var ákveðið. Abyrgðarmaður
getur vitanlega einnig haft uppi allar þær mótbárur sem lúta að hans eigin
skuldbindingu.
Þessi réttur ábyrgðarmanns til að hafa uppi mótbárur gegn kröfuhafa er í
ákveðnum tilvikum takmarkaður og á það bæði við um mótbárur sem varða
aðalkröfu og mótbárur gegn sjálfri ábyrgðarkröfunni. Þetta getur leitt af réttar-
farsreglum og reglum sem gilda um framsal viðskiptabréfa. Ástæða er til að
ræða þetta nánar.
4.5.2 Skuldabréfamál
í XVII. kafla laga nr. 91/1991 um meðferð einkamála er að finna sérreglur
um skuldabréfamál þar sem málsmeðferðin víkur frá almennum reglum um
meðferð einkamála í vissunt atriðum. Skuldabréfamál eru ein tegund mála sem
sæta svokallaðri afbrigðilegri málsmeðferð.
Helsta frávik frá almennum reglum við meðferð mála sem rekin eru eftir
XVIII. kafla laga nr. 91/1991 er að þær vamir sem komast að í slíku máli eru
takmarkaðar við þau atvik sem greind eru í 118. gr. laganna. Þar segir í 1. mgr.
77 Hér er ástæða til að geta H 1943 341 en þar voru málavextir þeir að gengist hafði verið í ábyrgð
fyrir greiðslu samkvæmt leigusamningi um íbúðarhúsnæði. í samræmi við skuldbindingu ábyrgðar-
manns var honum gert að greiða leigusala vangreidda húsaleigu en auk þess var ábyrgðarmanni gert
að greiða kostnað við árangurslausa löghaldsgerð hjá leigutaka. Af dóminum verður ekki ráðið að
ábyrgðarmaður hafi sérstaklega mótmælt þessum kröfulið og því verða tæplega dregnar afdráttar-
lausar ályktanir af þessum dómi.
78 Henry Ussing: Kaution, bls. 189; Carsten Smith: Garantirett III, bls. 186-189 og Kausjonsrett,
bls. 59-60.
41