Tímarit lögfræðinga - 01.04.2000, Page 48

að stefndi geti aðeins haft upp vamir um efni máls sem lúti að því í fyrsta lagi
að mál sé höfðað af röngum aðila eða því sé ranglega beint að sér, í öðru lagi
að aðila hafi skort hæfi að lögum til að taka á sig skuldbindinguna og í þriðja
lagi að undirskrift á skjali sé fölsuð eða efni skjals sé falsað. I 3. mgr. ákvæð-
isins segir síðan að í skuldabréfamáli megi stefndi einnig koma að vömum ef
hann á ekki að sanna þær staðhæfingar sem varnimar byggjast á eða unnt er að
sanna staðhæfingar með skjölum sem hann leggur þegar fram. Þá eru gerðar
þær takmarkanir á rétti til að hafa uppi gagnkröfu til skuldajafnaðar eða sjálf-
stæðs dóms í skuldabréfamáli að gagnkrafan styðjist einnig við skuldabréf,
víxil eða tékka, sbr. 4. mgr. 118. gr. laganna. Frekari mótbárur eða gagnkröfur
verða ekki hafðar uppi í skuldabréfamáli án samþykkis stefnanda.
Takmarkanir á rétti til að hafa uppi vamir í skuldabréfamáli eiga ekki aðeins
við um skuldara bréfsins heldur einnig þann sem gengist hefur í ábyrgð fyrir
greiðslu þess. Þannig gildir það sama í þessum efnum um aðalskuldara og
ábyrgðarmann.79
Þótt gerðar séu takmarkanir á rétti til að hafa uppi vamir í skuldabréfamálum
getur sá sem fer á mis við að koma að vömum í slrku máli höfðað mál gegn
stefnanda eftir almennum reglum til heimtu skaðabóta, sbr. 2. mgr. 119. gr. laga
nr. 91/1991.
4.5.3 Viðskiptabréfsreglur
Við framsal viðskiptabréfa gilda sérreglur og miða þær að því að gera við-
skipti með þau sem ömggust og tryggust.80 Þessar reglur geta átt við um skuld-
bindingu ábyrgðarmanns en ábyrgð til tryggingar kröfu fylgir með í framsali
hennar nema annað sé ákveðið.81 Þau viðskiptabréf sem helst koma til álita
varðandi kröfuábyrgð em skuldabréf og verður eingöngu rætt um þau.
Þegar skuldabréf er framselt fær framsalshafi við framsalið þann rétt sem
bréfið bendir til að framseljandi eigi. Framsalshafi getur því látið við það sitja
að rannsaka sjálft bréfið til þess að ganga úr skugga um rétt sinn og þarf ekki
79 í dómaframkvæmd hefur reynt á beitingu XVII. kafla Iaga nr. 91/1991 þegar gengist er í ábyrgð
fyrir greiðslu skulda. I H 1995 114 var höfðað skuldabréfamál á hendur O sem tekist hafði á hendur
sjálfskuldarábyrgð fyrir greiðslu skuldabréfs. Útgefandi bréfsins var M fyrir hönd Heildversl-
unarinnar Bláfells. Kröfuhafi samkvæmt bréfinu var V. f dómi Hæstaréttar var vísað til þess að
samkvæmt Firmaskrá Reykjavíkur hefði V verið einkaeigandi Heildverslunarinnar Bláfells þegar
skuldabréfið var gefið út. Hefði hann því borið ótakmarkaða ábyrgð á skuldum þess. Einnig þóttu
gögn málsins ekki bera með sér að M hefði haft heimild til að skuldbinda aðalskuldara bréfsins.
Hvor þessara ástæðna um sig voru taldar leiða til þess að kröfuréttur stofnaðist ekki á grundvelli
skuldabréfsins á hendur þeim sem var aðalskuldari bréfsins. Því var talið að Ó yrði ekki sótt sem
sjálfskuldarábyrgðarmaður í máli eftir XVIII. kafla laga nr. 91/1991. í H 1998 255 var talið að
endurkröfumál ábyrgðarmanns á hendur öðrum ábyrgðarmanni yrði ekki rekið eftir XVIII. kafla
laga nr. 91/1991.
80 Almennt um viðskiptabréfsreglur vísast til Ólafs Lárussonar: Kaflar úr kröfurétti, bls. 45-65
og Þorgeirs Örlvgssonar: „Kröfuhafaskipti“, bls. 77-80.
81 Þorgeir Örlygsson: „Kröfuhafaskipti", bls. 83; Henry Ussing: Kaution, bls. 98 og 248 og
Obligationsretten, bls 222.
42