Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Page 15

ins. Hefur Hæstiréttur bent á að í slíkum tilvikum sé eðlilegra að rifta en að hafa
uppi kröfur um skaðabætur eða afslátt, sbr. H 1996 629.
Ef kröfuhafi er jafn vel settur með því að beita öðrum vanefndaúrræðum en
riftun, en af henni leiddi á hinn bóginn veruleg hagsmunaröskun fyrir skuldar-
ann, er eðlilegt að líta svo á að ekki sé heimilt að rifta þótt vanefnd teljist veru-
leg. Sem dæmi um slíka aðstöðu má nefna H 1979 1294, en í þeim dómi var
einnig vísað til þess að framganga kröfuhafa (seljanda) í samskiptunum við
skuldara (kaupanda) var á margan hátt ámælisverð, t.d. gaf hann í upphafi
rangar upplýsingar um fjárhæð verðbóta sem deilan snerist um.
5.2 Viðbótarfrestur
Eins og fram kemur í næsta kafla á undan er matið á því, hvort telja beri van-
efnd verulega eða ekki, oft vandasamt. Sá sem telur vanefnd viðsemjanda síns
verulega, og riftir á grundvelli þess mats síns, tekur þá áhættu að baka sér
bótaskyldu ef mat hans reynist rangt. Hann getur einnig þurft að sæta því að
viðsemjandi lians krefjist efnda in natura, sbr. til hliðsjónar H 1985 671.
í 2. mgr. 32. gr. fkpl. er ákvæði sem veitir kaupanda svigrúm til þess að
komast hjá hinu erfiða mati á því hvort vanefnd sé veruleg eða ekki. Akvæðið
er svohljóðandi:
Kaupandi getur einnig rift ef seljandi afhendir ekki fasteign innan hæfilegs viðbótar-
frests sem kaupandi hefur sett honum. Aður en viðbótarfresturinn rennur út getur
kaupandi ekki rift, nema seljandi lýsi því yfir að eignin muni ekki afhent innan frests-
ins, eða það er ljóst af öðrum ástæðum.
Markmið reglunnar er ekki að rýmka með almennum hætti rétt kaupanda til
riftunar frá því sem gert er ráð fyrir í 1. mgr. 32. gr.19 Það ber einnig að leggja
áherzlu á að samkvæmt berum orðum hins tilvitnaða ákvæðis er heimildin
bundin við tilvik þar sem dráttur verður á afhendingu eignarinnar. Heimildin á
ekki við þegar dráttur verður á efndum annarra skyldna, þ.e. aukaskyldna eða
afsal er ekki gefið út á réttum tíma.20
Það er ekki skilyrði að afhendingardráttur sé orðinn verulegur til þess að
kaupandi geti sett seljanda viðbótarfrest. Það getur kaupandi strax og ljóst er að
afhendingardráttur er orðinn. Áskilið er að viðbótarfrestur sá, er kaupandi setur
seljanda, sé hæfilegur. Hvað telst hæfilegur viðbótarfrestur? Það verður að meta
í hverju tilviki fyrir sig og koma einkum til athugunar hagsmunir kaupanda af
því að fá fasteign afhenta sem fyrst og orsakir afhendingardráttarins af hálfu
seljanda.21 Víst er þó að kaupandi þarf ekki að setja svo langan frest að afhend-
19 Kai Krúger: Norsk kjppsrett, bls. 405.
20 Alþingistíðindi 2001-02, A-deild, bls. 1471.
21 Stein Rognlien: Avhendingslova, kommentar til loven om avhending (kjpp og salg) av fast
eiendom, bls. 95.
123