Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Page 70

tekna máli væru hinar belgísku reglur ekki þess eðlis að þær gætu gengið framar
hollenskum lögum. Niðurstaðan var því sú að einungis hollensk lög giltu um réttar-
sambandið.
11. mgr. 7. gr. er tekið svo til orða að atvik málsins verði að hafa „náin tengsl"
við viðkomandi land. Hér er t.d. átt við það þegar samning ber að efna í viðkom-
andi landi, annar aðila er búsettur þar eða höfuðstöðvar hans eru þar ef því er að
skipta.154 Þá má nefna að séu aðstæður þær að aðilar hafa samið um að beita skuli
lögum tiltekins ríkis urn samning verður að telja að atvik málsins hafi náin tengsl
við annað ríki ef beita ætti lögum þess rrkis hefðu aðilar ekki samið um lagaval.
Það er skilyrði að tengslin sem um ræðir séu milli samningsins í heild og
annars lands en þess, hvers lands lögum samið var um að beitt skyldi um samn-
inginn. Af þessum sökum er notað orðalagið „atvik málsins“ en því er ætlað að
koma í veg fyrir að reglunni verði beitt þegar aðeins hluti samnings hefur tengsl
við viðkomandi land.155
I 2. málsl. 1. mgr. 7. gr. segir að þegar metið sé hvaða ófrávíkjanlegu reglur
eigi við skuli litið til „eðlis þeirra og tilgangs“ og „afleiðinga þess að beita þeim
eða beita þeim ekki". Hér hefur dómarinn talsvert svigrúm til mats og er m.a.
haft í huga að hann þurfi að velja á milli ófrávíkjanlegra reglna fleiri en eins
lands.156 Reglan leggur dómstóli ekki þær skyldur á herðar að beita ófrávíkjan-
legum lögum annars lands heldur veitir hún dómstóli heimild til þess þegar atvik
eru þau sem í henni segir. Er reglan því valkvæð eins og orðalag hennar ber með
sér. Nánari afmörkun á því hvaða sjónannið leggja eigi til grundvallar við matið
er hvorki að finna í greinargerð með frumvarpi til laga nr. 43/2000 né undirbún-
ingsgögnunr með Rómarsamningnum. Hins vegar skal áréttað að bæði skilyrðin
um eðli og tilgang reglnanna og afleiðingar þess að beita þeim eða beita þeirn
ekki þurfa að vera uppfyllt samtímis. Þannig nægir ekki að annað skilyrðið sé
uppfyllt. Ef unr er að ræða ófrávíkjanlegar reglur á sviði einkaréttar verður að
leggja megináhersluna á síðamefnda skilyrðið, en að því er varðar ófrávíkjan-
legar reglur á sviði opinbers réttar verður fyrst og fremst að líta til eðlis og
tilgangs reglnanna.157
154 Sjá Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 26. Þeir benda á að í upphaflegum
drögum Rómarsamningsins hafi ekki verið afmarkað hvers eðlis tengsl þyrftu að vera milli
samningsins og annars lands til þess að ákvæðið ætti við. Hafi ýmsir orðið til að gagnrýna regluna
fyrir það að hún geti leitt til þess að dómstólar neyðist til að taka tillit til margra mismunandi laga
sem jafnvel séu ósamrýmanleg. Sérfræðinganefndin sem vann að gerð Rómarsamningsins hafi því
bætt inn orðinu „náin“ til frekari afmörkunar á því hvers eðlis tengslin ættu að vera.
155 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 26.
156 Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 705.
157 Peter Arnt Nielsen: Intemational privat- og procesret, bls. 538.1 tengslum við ófrávíkjanlegar
reglur opinbers réttar hefur verið talið að taka verði einnig tillit til löggjafar af efnahagslegum toga
þegar stjómvöld í þriðja ríki hafa það í hendi sér að framfylgja ófrávíkjanlegum reglum, t.d. vegna
þess að samning á að efna í því ríki, enda séu skilyrði 2. málsl. 1. mgr. 7. gr. uppfyllt. Sjá Ole
Lando: Kontraktsstatutett. Danske og fremmede lovvalgsregler om kontrakter, bls. 254 o.áfr.
178