Tímarit lögfræðinga - 01.09.2003, Side 74

sig að hann hafi ekki samþykkt með samningnum. Þannig verður að ætla að
dómstóllinn taki m.a. tillit til þess hvaða venjum aðilar hafa fylgt og einnig til
fyrri viðskipta þeirra.170 Einnig hlýtur það að hafa þýðingu við matið hvort
samningsaðilar þekkja til alþjóðlegra viðskipta.171
Akvörðun um að beita 2. mgr. 8. gr. getur leitt til þess að aðili sem teldist
bundinn af samningi samkvæmt 1. mgr. 8. gr. losni undan honum. Reglan getur
hins vegar aldrei leitt til gagnstæðrar niðurstöðu, þ.e. að tilurð samnings teljist í
andstöðu við þau lög sem beita skal um samninginn.172
Af framangreindu má ráða að við mat á því hvort beita eigi 2. mgr. 8. gr.
verður að taka heildstætt tillit til allra atvika sem tengjast samningsgerðinni og
jafnvel fyrri samskipta aðila. Þetta kann að leiða til þess að aðili losni undan
samningi sem hann annars væri bundinn af samkvæmt 1. mgr. 8. gr. Á hinn
bóginn verður 2. mgr. 8. gr. ekki beitt til þess að sýna fram á að samningur hafi
stofnast sem er ekki gildur samkvæmt 1. mgr. 8. gr.173
9.2 Formkröfur
9.2.1 Almennt
Ákvæði 9. gr. mælir fyrir um þær formkröfur sem gerðar eru til samninga og
einhliða viljayfirlýsinga.174 I 1.-4. mgr. eru almennar reglur sem taka til samn-
inga og annarra viljayfirlýsinga, en í 5. og 6. mgr. eru sérreglur sem eiga sérstak-
lega við um neytendasamninga og samninga um réttindi yfir fasteign.
Ekki er skilgreint í 9. gr. hvað átt er við með formlegu gildi samnings. Miða
verður þó við að undir formkröfur um gildi samnings falli sérhver ráðstöfun sem
nauðsynleg er af hálfu aðila til að gefa til kynna vilja til að vera bundinn og sem
myndi leiða til þess að skuldbinding stofnaðist ekki ef hún væri ekki til staðar.175
Sem dæmi um formkröfur má nefna kröfur um að samningur sé skriflegur,
vottaður eða undirritaður í viðurvist lögbókanda.176 Einnig verður að líta svo á
að sú meginregla íslensks réttar að munnlegir samningar séu bindandi sé einnig
formregla. Á hinn bóginn hefur verið talið að reglur um stimpilskyldu eða aðrar
170 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 28.
171 Torben Svenné Schmidt: Intemational formueret, bls. 183.
172 Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 28.
173 Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 705.
174 Hér er átt við einhliða viljayfirlýsingu varðandi samning sem aðilar hafa gert eða hyggjast gera,
t.d. tilboð eða samþykki í tilefni samnings sem aðilar hyggjast gera, og t.d. kvörtun, uppsögn, riftun
og eftirgjöf skuldar, hvað varðar samning sem er til staðar. Sjá Torben Svenné Schmidt: Inter-
national formueret, bls. 246 og Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 28.
175 Alþt. 1999-2000, A-deild, bls. 23; Mario Giuliano & Paul Lagarde: OJ 1980 C 282, bls. 29.
176 Sjá Torben Svenné Schmidt: Intemational formueret, bls. 246. Þá má nefna opinbera skrán-
ingu samnings. Þó verður að hafa í huga að hér er einungis átt við skráningu sem er skilyrði þess
að samningur sé gildur milli aðila en ekki opinbera skráningu, t.d. þinglýsingu. Sjá Ole Lando:
Kontraktstatuttet. Danske og fremmede lovvalgsregler om kontrakter, bls. 223.
182