Ægir - 01.06.1997, Síða 41

Færeyingar vilja
að minna fari
óunnið úr landi
Færeyringar hafa nú gert rábstafanir til
að draga úr flæði á óunnum fiski úr
landi. Færeyskar fiskvinnslustöðvar
höfðu kvartað yfir að vera ekki einu
sinni gefinn kostur á ab bjóða í hráefni
sem færi til erlendra kaupenda og
nýverið brást færeyska lögþingið við
málinu með lagasetningu. Samkvæmt
þeim ber ab bjóða ákveðið hlutfall
farms úr hverju skipi á markaði í
Færeyjum og á þessi aögerð að tryggja
færeysku vinnslunum betri abgang að
hráefninu, eins og þær höfðu óskað
eftir.
(North Atlantic fishing News)
Meira fyrir
landaðan afla í
Danmörku
Á fyrsta fjórðungi ársins 1997 var
verðmæti sjávarafla sem Iandað var í
Danmörku meira en á sama tímabili í
fyrra. Heildarverðmætið var 683 millj-
ónir danskra króna og var verðmæta-
aukningin 9%, eða 57 milljónir
danskra króna.
Meðalverð á kíló hækkaði í flestum
tilfellum, mismunandi mikið þó.
Meðalverð á kíló af þorski hækkaði um
13% á tímabilinu, í 8,62 danskar
krónur. Verð á sumum flatfisktegund-
um hækkaði verulega á meðan lækkun
varð í öðrum. Heildarverðmæti land-
aðs þorsks nam á tímabilinu 255
milljónum danskra króna og magnið
minnkabi um 6% frá fyrra ári.
Verðmæti rækjuaflans minnkaði um
40% en meðalveröið á rækju lækkaði
um 20% á tímabilinu, í 12,90 danskar
krónur á kíló.
(North Atlantic fishing News)
ÁBÓKAMARKAÐNUM
Togaraútgerð Breta
í tvær aldir
Robb Robinson: Trawling. The Rise and Fall of the British Trawl Fishery.
University of Exeter Press 1996.
280 bls., myndir, kort, töflur.
Bretar hafa löngum talist meðal fremstu fiskveiðiþjóba heims og þótt breskur
sjávarútvegur nú á dögum geti vart talist nema svipur hjá sjón, miðað við
það sem áður var, fer ekki á milli mála að Bretar eiga sér merka fiskveiðisögu.
í togveiðum voru þeir forystuþjóð og allt frá síðustu aldamótum og fram
undir 1980 var breski togaraflotinn sá stærsti í Vestur-Evrópu. Gilti þá einu
hvort miðað var við fjölda skipa eða stærð flotans í tonnum. Útgerðin var
hins vegar sérstök að því leyti að hún byggðist ávallt að verulegu leyti á veið-
um á fjarlægum miðum.
Frá því á miðöldum töldust Bretar til þeirra þjóða, sem kallaðar voru fiski-
snaubar og eftir að togveiðar hófust á gufuskipum, skiptu þeir togaraflotan-
um yfirleitt í þrjá flokka. Minnstir voru togarar, sem veiddu á heimamiðum,
í Norðursjó og írlandshafi og voru margir hinna svonefndu „línuveiðara",
sem vel voru þekktir hér á landi á árunum fyrir síðari heimsstyrjöld, upphaf-
lega smíðaðir til þessara veiða. Nokkru stærri voru togarar, sem stunduðu
veiðar nyrst í Norðursjó og við Færeyjar, en þau mið kölluðu Bretar gjarnan
„Middle-water grounds". Stærstir voru svo úthafstogararnir, sem sóttu á fjar-
lægari mið, við ísland, Grænland, Nýfundnaland, Noreg, Bjarnarey og Sval-
barða, og austur í Hvítahaf.
Bókin, sem hér er til umfjöllunar, er einkar fróblegt yfirlitsrit yfir sögu tog-
veiða Breta síðustu tvær aldirnar. Hún hefst á frásögn af fyrstu seglatogurun-
um, sem teknir voru í notkun á ofanverðri 18. öld, og lýkur með umfjöllun
um þorskastríðin og útfærslu íslensku fiskveiðilögsögunnar á 8. áratug þess-
arar aldar. Þar kemur skýrt fram, hve mikilvæg íslandsmið voru Bretum, en
án veiba hér vib land var borin von að útgerð togaranna gæti borið sig.
Höfundur þessarar bókar, Robb Robinson, er sagnfræðingur að mennt og
starfar við Hull College. Hann hefur um árabil stundað rannsóknir á breskri
fiskveiðisögu og er einn af ritstjórum Fiskveiðisögu Norður-Atlantshafs, sem
nú er unnib að. Hann er af togaramönnum kominn, faðir hans og afi stund-
uðu báðir veiðar á íslandsmiðum, og sjálfur fór hann eina veiðiferb á mibin
hér við land á unga aldri. Hann þekkir því býsna vel til lífs og starfsskilyrba
breskra togarasjómanna og sú þekking skilar sér vel í bókinni. Hún er ekki
aðeins útgerðarsaga í þröngum skilningi, heldur einnig saga sjómannanna. í
bókinni er að finna bráðskemmtilega kafla um líf og starf togaramanna, um
athafnir þeirra þegar í höfn var komið, og fróblegir kaflar eru um hlutverk
bresku togaranna í heimsstyrjöldunum tveim. í umfjöllun um sögu togveiða
á 20. öld er megináherslan þó lögð á veiðarnar við ísland og inngangskafli
bókarinnar hefst einmitt á frásögn af ofviðrinu í janúar árið 1955 er bresku
togararnir Lorella og Roderigo fórust út af Vestfjörðum og Egill rauði strand-
aði í ísafjarðardjúpi ^ ^
ÆGIR 41