Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1913, Page 13

9
liann undir brjóstinu, í milli skinns ok hörunds, stóran sull
ok mikinn, er tók allt út undir rifin ok niðr al nafianum«,
Pað virðist ekki minsti vafi á, að þessi saga sje sönn og
að Arnríður litla liafi haft sullaveiki, og grafið í sullinum.
Lýsingin er ágæt, og það er auðsjeð að sagan segir það einnig
salt, að faðir hennar hefur verið læknir; hann hefur sjálfur
sagt söguna og lagt til lýsinguna; þess vegna er hún svo
óvenju ótvíræð. Það er einnig auðsjeð, að síðari sagan er
rjettari, þar sem lienni munar frá liinni; rjettara að fýlan
fanst ekki fyrri en faðir hennar hafði »lagt hana í kápuskaut
sjer« og þuklað. Sullurinn, sem var kominn að því að springa,
þurfti ekki meira en þetta linjask. Við það sprakk hann inn í
magann. Hvað sem áheitinu líður, er ekki að efa það, að
beinavatn Jóns helga hefur reynst gott uppsölulyf og stuðlað
að þvi að tæma sullinn. Sjúkdómslýsing þessi er merkileg
einnig að því leyti að hún sýnir, að mönnum hefur verið vel
kunnugt um sulli í búfje, og hafa meira að segja fengisl við
dýralækningar með skurði, og að faðir Arnríðar hefur lagt
gjörva liönd á þess konar, þó þess sje ekki beinlínis gelið í
sögunni. En eflaust var það heppilegt, að hann »sakir var-
ygðar« þorði ekki að skera í sull Arnríðar.
Þessar síðustu sjúkrasögur tvær taka af öll tvímæli um
það, að kring um árið 1200 var sullaveiki lil hjer á laruii, hœði
ú Norður- og Suðurlandi i mönnum og skepnum, því að jeg tcl
óliætt að álíta, að sjúkdómslýsingin í Þorlákssögunum eigi við
Sunnlending, og að Arnríður hafi verið Norðlendingur, þó livor-
ugl sje beinlínis tekið fram. Áheilin í Þorláksögum eru auð-
sýnilega gerð í Skálholti, og vatnið af beinum Jóns helga
hefur varla verið flutt langt frá Hólum svo snemma.
Enn er ein sjúkdómslýsing í Biskupas. II. 173, og er hún
að vísu bersýnilega blönduð hindurvitnum, en ekki ómerkileg,
og svo þótli Einari Gilssyni, sem orti kvæði um sjúkdóminn.
Sagan er svo:
»Anno Domini MCCCXLIII kom sú kona lil Hóla úr
Vestfjörðum, er Yngvildr Magnúsdóttir hét; lienni bar svá til,
at hún gekk til brunns eptir dagselr á langaföstu, ok lók sér
vatn meðr úhreinni fötu ok drakk skjóllega, ok i sylgnum
þóttist hún kenna þvílíkt sem hún gleypti liár eðr nokkurs
háttar slrá með vatninu. Eptir þat sést liún um, ok finnr á
barmi fötunnar liggja einn vatnorm lítinn; önnur kona, sem
gekk með henni, sá þetta sama ok vildi þar fyrir eigi drekka.
Ok eplir páska um várit fann hún með sér at hún var slungin
2