Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1913, Blaðsíða 16

12
bók hans1) er auðsjáanlega átt við sullaveiki. Sumt af þvi
hefur Jónas Jónassen tekið upp í bók sína2), en þar sem
Jónassen álítur, að lýsing Bjarna Pálssonar á líkskurði, sem
hann gerði (fyrsti líkskurður, eða eins og Bjarni segir, ana-
tomia practica, á íslandi) eigi við sullaveiki, skal þessi lýsing
lekin lijer upp, því að það er eklci auðvelt að sjá, á hverju
Jónassen byggir þessa skoðun:
»1. Livor hypochondrii dextri et separatis integumenlis
communibus observavi livorem istum per ligamentum suspen-
sorium hepatis ad externas partes continuari; hepar solilo
flaccidius et ad basim lobi Spigelii omnino flavum. Vesicula
fellis flaccida fere vacua, sed mucagine (sic) tenaci intus
obducla.
2. Supra diaphragma in latere dextro pulmo dexter tola-
liter collapsus, flaccidus, fere consumtus, lividus; tunica com-
muni involvente separata tota cellulositas, vel potius singulae
cellulae, repletae erant materia ichorosa, paucis in locis puru-
lenta, qualis erat habitus totius substantiae pulmonum ad
bronchia usque. Pulmo dexter3) (sic) similia liabuit fata, nisi
quod minus consumtus erat et ad supremas bronchiorum
ramificationes relictae paucae cellulae s. segmenta intacla,
quibus mediantibus ultimis diebus vitae respirationis negotium
peraclum est.
3. Aspera arteria simili ac in pulmonibus latuit materia
replela erat; tentata per inflationem expansione pulmonum,
ipsi nihil movebantur vel inspiratione elevabantur, nisi ea
tantum pars exigua ad bronchia quae ut indicatum incorrupta
permansit« (Brjefabók Bjarna Pálssonar 1761).
Hinir staðirnir í brjefabók Bjarna eru þessir:
1760, »Sygdomme er her íleere end jeg .... havde
kunnet troe.........In genere er morbi obslruclionuin meget
gjængse«.
1765, í yfirliti yfir landlæga sjúkdóma á íslandi:
»2. Guulsygen (Icterus tlava) er allfor almindelig, besyn-
derlig hos dem der mest ernære sig af raa Mælk og Mælke-
mad..........
3. I Almindelighed forefindes her morbi obstruclionum,
besynderlig hos det quindelige Kiön, som foraarsager skrække-
lige indvortes og udvortes Sygdomme............
1) Landsskjalasafn.
2) Júnas Jónassen: Ekinokoksj'gdommen. Khavn 1882 bls. 9—10.
3) Hjer cr auðsjáanlcga misritað dextcr fyrir sinister.